rail’e karfl› ilk sald›r›lara bafllad›. 1969’da Filistin Kurtulufl Ör-
gütü (FKÖ) genel sekreteri oldu. Silâhl› eylemden çok, diploma-
sinin etkinli¤ine inanan Arafat, 26 Ocak 1981’de ‹slâm Konfe-
rans›’na devlet baflkan› statüsüyle kat›ld› ve baflkan yard›mc›s›
seçildi. ‹srail’in 1982 yaz›nda Lübnan’› iflgal etmesi üzerine Fi-
listinli gerillalar uzun bir direniflten sonra Beyrut’u terk ederek
çeflitli Arap ülkelerine da¤›ld›lar. Arafat önce Tunus’a gitti ve
FKÖ’nün yeni merkezini burada kurdu. Sonra di¤er Arap ülkele-
rini ve baz› Avrupa ülkelerini kapsayan bir geziye ç›karak ‹srail’e
karfl› mücadelenin, ba¤›ms›z bir Filistin devletinin kurulmas›na
dek sürece¤ini aç›klad›. 1983’te Suriye ile FKÖ aras›ndaki uyufl-
mazl›klar›n artmas› üzerine fiam’dan s›n›rd›fl› edildi. El-Fetih
içinde bafllat›lan ayaklanma, önderlik konumunu sarsmaya bafl-
lad›. M›s›r ile yeniden iliflki kurdu. Filistin sorununun BM çer-
çevesinde çözülmesi için yo¤un bir çaba içine girdi. Ürdün Kra-
l› Hüseyin ile bar›fl giriflimlerini ortaklafla sürdürmek için anlafl-
t› (1985). Ancak bu anlaflma, Kral Hüseyin taraf›ndan bir y›l
sonra bozuldu. FKÖ Ulusal Konseyi 14 Kas›m 1988’de Ceza-
yir’de toplanarak ba¤›ms›z Filistin Devleti’ni ilân etti ve Yaser
Arafat, FKÖ Merkez Konseyi taraf›ndan 2 Nisan 1989’da bu dev-
letin baflkanl›¤›na getirildi. ‹srail D›fliflleri Bakan› fiimon Perez
ile birlikte “UNESCO Bar›fl Ödülü”nü kazand› (1993).
ARAKES‹T,
iki kümenin kesiflim
kümesi ya da farkl› kümelerin ortak
elemanlar›ndan oluflan küme. Örne¤in
A kümesi bir hastanedeki cerrahlar›, B
kümesi hastanedeki bütün doktorlar›
ve C kümesi de yard›mc› sa¤l›k perso-
nelini (2 cerrah, 5 doktor, 8 hemflire) gösteriyorsa, A ile C’nin ara-
kesiti (2 cerrah), B ile C’nin arakesiti de (2 cerrah ve 5 doktor)dur.
Arakesit k›saca kesit ad›yla teknik ve mimarî çizimlerde yayg›n bir
uygulama alan›na sahiptir.
ARAL GÖLÜ
(Rus.: Aralskoe More), Kazakistan ve Özbe-
kistan aras›nda, deniz seviyesinden 50 m. kadar afla¤›da tuzlu
göl (Bat› Türkistan). Asya’da Hazar’dan sonra ikinci genifl göl-
ken 1960 sonras›nda Seyhun ve Ceyhun ›rmaklar›n›n yönünün
tar›m amac›yla de¤ifltirilmesiyle kurumaya bafllad› ve yar› yar›-
ya küçüldü.
ARAL, O¤uz
(1936 Silivri-2004 Bodrum), karikatürist. Gü-
zel Sanatlar Akademisi’nde ö¤renim gördü. ‹lk karikatürleri
1950’de Hafta dergisinde ç›kt›. Çeflitli gazetelerde çal›flarak ken-
dine özgü karikatür-roman tipleri yaratt› (Hayk Mammer, Köste-
bek Hüsnü, Utanmaz Adam, Hafiyesi Mahmut, “Avanak Avni”
vb.). Bir pandomim tiyatrosu kurdu, çizgi filmler gerçeklefltirdi.
Bir süre mizah dergisi G›rg›r’› yönetti. Bu derginin el de¤ifltir-
mesi üzerine 1989 sonlar›nda “Avni” adl› yeni bir mizah dergi-
si ç›karmaya bafllad›. Çizgi filmleri: “Bu fiehr-i ‹stanbul”, “Koca
Yusuf”, “Direkleraras›”, “A¤ustos Böce¤i ile Kar›nca”d›r. Hürri-
yet gazetesinde “O¤uz Aral’›n Karalama Defteri” ad› alt›nda gün-
lük karikatürler çizmeyi ve “Huysuz ‹htiyar” adl› köflesinde mi-
zah yaz›lar›n› ve Avanak Avni’nin serüvenlerini yay›mlamay› sür-
dürdü.
ARANJMAN,
müzikte belirli çalg›lar, sesler ya da topluluk-
lar için yaz›lm›fl bir yap›t›n, baflka çalg›lar, sesler ya da toplu-
luklarca çal›n›p söylenebilmesi için o yap›tta yap›lan de¤ifliklik,
düzenleme. Örne¤in, orkestra için yaz›lm›fl bir parçan›n piyano-
da çal›nabilecek flekilde düzenlenmesi bir aranjmand›r. Avrupa
müzi¤inde daha Orta Ça¤’da aranjman yap›l›yordu. Vivaldi’nin
keman konçertolar›n› Bach, Schubert’in flark›lar›n› ise Liszt pi-
yano için düzenlediler. Bach’›n org yap›tlar›n› da Stokovski or-
kestra için düzenledi.
ARAPÇA,
Sami-Hami dil ailesinin Sami dilleri güney öbe-
¤inden bir dil. Arapça, ‹slâm dini ve Kuran sayesinde büyük bir
geliflme ve yayg›nl›k kazanm›flt›r. “Edebî Arapça”, “Kuran Arap-
ças›” ad› da verilen klasik Arapça, Sami diller aras›nda en gelifl-
mifl olan dillerdendir. Bugün 100 milyonu aflk›n insan taraf›n-
dan konuflulan Arapça, konuflulan ülkelere göre 5 ana lehçe
öbe¤ine ayr›lmaktad›r: Arabistan Yar›madas› lehçeleri, Irak leh-
çeleri, Suriye lehçeleri, M›s›r lehçeleri, Ma¤rip lehçeleri (Tunus,
Cezayir, Libya, Fas, Moritanya). En zengin bilim ve kültür dille-
rinden biri olan Arapça, Arap olmayan uluslarca da zaman za-
man resmî dil olarak kullan›lm›flt›r. Arapça, yap› bak›m›ndan
bükümlü dillerdendir. Türkler de 11. yüzy›ldan 20. yüzy›l›n ilk
çeyre¤ine kadar Arap alfabesine dayal› bir alfabe kullanm›fllar,
kültür, siyaset vb. iliflkiler yüzünden de Türkçeye pek çok Arap-
ça sözcük girmifltir. Osmanl› ‹mparatorlu¤u döneminde özellik-
le yönetici ve ayd›n s›n›f›n kulland›¤› Arapça-Farsça-Türkçe ka-
r›fl›m› olan dil, Osmanl›ca ad›yla an›lmaktad›r. Æ OSMANLICA
ARAPSABUNU
→
SABUN
ARAS,
Do¤u Anado-
lu’nun bafll›ca ›rmakla-
r›ndan biri. Bingöl Da-
¤›’ndan ç›kar. Tuzluca
ilçesinin
kuzeyinde
bafll›ca kolu Arpa Ça-
y›’n› al›r ve Türkiye-Er-
menistan ve Nahç›van
s›n›r›nda akar. A¤r› da¤-
l›k kitlesinin do¤usunda,
I¤d›r Ovas›’n›n güneydo-
¤u ucunda Türkiye’den
ç›kar. Ç›¤›r›n›n uzun bir
bölümünde ‹ran-Azer-
baycan s›n›r›nda akan
Aras, afla¤› 盤›r›nda Azerbaycan topraklar›na girer ve Kura ile bir-
lefltikten sonra Hazar Denizi’ne dökülür. Tüm uzunlu¤u 1.059,
Türkiye içinde kalan bölümünün uzunlu¤u ise 548 km.’dir.
ARASAT,
‹slâm inan›fl›na göre, k›yamet gününde bütün
ölülerin dirilerek toplanaca¤› ve Tanr› kat›nda günahlarla sevap-
lar› tartacak terazinin kurulaca¤› alan.
ARAfi‹T
→
YERFISTI⁄I
ARAZ, Nezihe
(1922 Konya), yazar. Ortaö¤renimini Ankara
K›z Lisesi’nde, yüksekö¤renimini Dil ve Tarih-Co¤rafya Fakültesi
ARAKES‹T
46
