AORT,
vücuttaki en
uzun ve en önemli atarda-
mar. Temiz kan› -akci¤er-
lerin d›fl›nda- vücudun
her yan›na götürür. Aort,
kalbin sol kar›nc›¤›ndan
ç›karak yukar› öne do¤ru
sa¤a yönelir, omurgaya
kadar bir yay çizerek, gö-
¤üs bofllu¤unun arka bö-
lümünden afla¤› do¤ru
dik uzan›r. Sonra da di-
yafram› geçerek kar›n
bofllu¤una iner ve dik
olarak omurgan›n önün-
den afla¤›ya do¤ru ilerler.
Dördüncü bel omuru hi-
zas›nda iki kola ayr›larak
son bulur.
APAND‹S,
körba¤›rsa¤a ba¤l› ince uzant›. 7-12 cm. uzunlu-
¤unda ve 3-8 mm. çap›ndad›r. Körba¤›rsakta bulunan mikrop-
lar›n ço¤almas›n› önlemeye çal›fl›r. Yap›s› ba¤›rsa¤›nkine ben-
zeyen apandis iltihapland›¤› zaman ameliyatla al›n›r, ama bun-
dan dolay› vücut hiçbir zarar görmez.
APAND‹S‹T,
apandisin iltihaplanmas›. Çok s›k karfl›lafl›lan
bir hastal›kt›r. ‹ki biçimi vard›r. Had apandisit ve daha seyrek
görülen müzmin apandisit. Apandisit giderek sa¤ kalça çukuru
içinde yerleflen kar›n a¤r›s›, bulant›, kusma ve yüksek ateflle
kendini belli eder. Bir zamanlar yüksek oranda ölüme yol açan
apandisit antibiyotiklerin bulunmas›yla önemini yitirmifltir. En
çok 10-30 yafllar› aras›nda görülür.
APAYDIN, Talip
(1926 Ömerler köyü/Polatl›), flair, ro-
manc› ve öykü yazar›. Beypazar› ‹lkokulu’nu bitirdikten sonra
ortaö¤renimini Çifteler Köy Enstitüsü’nde (1943), yüksekö¤re-
nimini Hasano¤lan Yüksek Köy Enstitüsü’nde tamamlad›
(1946). Ayr›ca, Gazi E¤itim Enstitüsü Müzik Bölümü’nü bitirdi.
Bafll›ca yap›tlar›: “Susuzluk” (fliir, 1956), “K›rsal Sanc›” (fliir,
1999). “Bozk›rda Günler” (köy notlar›, 1952), “Sar› Traktör”
(roman, 1958), “Yarbükü” (roman, 1959), “Emmio¤lu” (roman,
1961), “Ortakç›lar” (roman, 1964), “Define” (roman, 1972),
“Yoz Davar” (roman, 1973), “Öte Yakadaki Cennet” (öyküler,
1973), “Kocatafl” (öyküler, 1974), “Toz Duman ‹çinde” (roman,
1974), “Tütün Yorgunu” (roman, Madaral› Roman Ödülü,
1976), “Duvar Yazarlar›” (öyküler, 1981), “Vatan Dediler” (ro-
man, 1981), “Kente ‹ndi ‹dris” (roman, 1981), “Kökten Ankara-
l›” (öyküler, 1982), “Hendekbafl›” (roman, 1984), “Hem Uzak
Hem Yak›n” (roman, 1985), “Karabasan” (roman, 1989), “Köy-
lüler” (roman, 1991), “Biz Var›z” (2000).
APSE,
vücudun dokular›nda irin toplanmas›. Bir apsenin çe-
perinin dokusu bozuk ve iltihapl›, içi ise irinlidir. ‹rin özellikle
çok çekirdekli akyuvarlarla yutarhücrelerden (fagosit) ve kang-
ren ürünlerinden oluflur. Apseler s›cak ve so¤uk olmak üzere
ikiye ayr›l›r. Her zaman bir mikroptan ileri gelen s›cak apse ken-
dini atefl, a¤r› ve flifllikle belli eder. So¤uk apsede ise atefl ve
a¤r› görülmez.
AR,
kenar uzunlu¤u 10 metre olan karenin alan› ya da 100
metrekarelik alan ölçü birimi.
ARABESK,
k›vr›la k›vr›la birbirinin içinden geçerek uzay›p
giden yaprakl› dallar› and›ran birtak›m flekillerden oluflan yüzey
süsleme türü, giriflik bezeme, girift tezyinat. Arabesk, genel ola-
rak iki türlüdür: 1) Birbiri içine girmifl çiçek ve yapraklardan
meydana gelen süsleme tarz›. 2) Birbiri içinden geçerek kar›fl›k
flekiller alan geometrik süsleme tarz›. Arabesk; Yunan, Roma ve
Rönesans mimarîlerinde, üzerinde geleneksel yaprak motifleriy-
le kar›fl›k insan, hayvan motifleri bulunan oyma ya da boyal›
süsleme panosu biçimindedir. Roma ve Pompei’de ‹ngiliz, ‹tal-
yan ve ‹slâm mimarîlerinde birçok arabesk örnekleri görülmek-
tedir. Günümüzde Türkiye’de, Arap müzi¤iyle Türk müzi¤inin
kar›fl›m›ndan oluflan tek sesli bir müzik türüne de arabesk den-
mektedir.
ARAB‹STAN
(Arapça: Cazirat al Arab), Güneybat› Asya’da
12º-32º kuzey paralelleri ve 35º-60º do¤u meridyenleri aras›n-
da kalan yar›mada. Yüzölçümü yaklafl›k 3 milyon km 2 ’yi bulur.
Kuzeyde Irak ve Ürdün, do¤uda ‹ran ve Umman körfezleri, gü-
neydo¤uda Arap Denizi, güneyde Aden Körfezi ve bat›da K›z›l-
deniz ile Akabe Körfezi aras›nda kal›r. K›y›n›n baz› kesimlerinde
yüze kadar ç›kan yeralt› sular› ya da çok az ya¤›fl nedeniyle
(da¤l›k kesimlerde) bitektir. Fakat genifl bir bölümü (iç bölümün
hemen bütünü) çok kurakt›r. Akarsulardan yoksun olan bu ke-
simde yerleflik hayat ancak vahalarda mümkündür. Arabistan
Yar›madas›’n›n büyük bölümünde Suudi Arabistan Krall›¤› yer
al›r. Bunun d›fl›nda Kuveyt, Bahreyn, Birleflik Arap Emirlikleri,
Katar, Umman ve Yemen Cumhuriyeti, di¤er Arap ülkeleridir.
ARAF,
cennet ile cehennem aras›nda oldu¤u düflünülen te-
pe. Birçok ‹slâm düflünürü, sevap ve günahlar› eflit olan ruh-
lar›n burada topland›¤›n› öne sürmüfltür.
ARAFAT,
Mekke’nin 25 km. güneydo¤usunda granit tepesi
(Suudi Arabistan). Hac s›ras›nda kurban bayram›ndan bir gün
önce ziyaret edilir. ‹slâm inan›fllar›na göre Adem ile Havva y›l-
larca ayr› kald›ktan sonra burada bulufltular ve ‹brahim Pey-
gamber, Cebrail ile burada konufltu. Hac›lar, ö¤le ve ikindi na-
maz›n› hep birlikte burada k›l›p vakfeye durduktan sonra hutbe-
yi dinler ve güneflin bat›fl›ndan sonra Mekke’ye dönerler.
ARAFAT, Yaser
(1929 Kudüs-11 Kas›m 2004 Paris), Fi-
listinli politikac› ve kurtulufl hareketi önderi. As›l ad› Muhammet
Abdül Rauf Yaser Arafat’t›r. ‹lk ‹srail-Arap Savafl›’nda (1947-
1949) Filistin birliklerini yöneten Abdülkadir El-Hüseyni’ye ge-
nel sekreterlik yapt›; savafl sonunda Gazze’ye s›¤›nd›. Kahire’de
Fuat Üniversitesi’ne girdi. 1952’de Filistinli Ö¤renciler Federas-
yonu’nun baflkanl›¤›na seçildi. 1953’te üniversiteyi mühendis
olarak bitirdi. 1956’da M›s›r ordusuna girdi; Port Said ve Abu-
kir’de Frans›z ve ‹ngilizlere karfl› savaflt›. El-Fetih örgütünün ilk
çekirde¤ini kurdu. 1965’te El-Fetih’in askerî örgütü El-Asifa, ‹s-
ARAFAT, Yaser
45
