KORSANLIK
400
yon, genellikle elektrokimyasal bir olayd›r. Çeflitli kimyasal
yöntemlerin yan› s›ra, boya, vernik ve elektrikli kaplamayla da
korozyon önlenebilir.
KORSANLIK,
deniz haydutlu¤u. Korsanl›k, denizcili¤in ge-
liflmeye bafllad›¤› dönemlerden 20. yüzy›l›n ortalar›na dek sür-
dü. ‹lk korsanlar, Akdeniz’de ortaya ç›kt›. Bunlar, Yunanistan ve
‹talya ile Kuzey Afrika k›y›lar› aras›nda gidip gelen ticaret gemi-
lerini soyarak geçiniyorlard›. Anadolu’nun Ege Denizi k›y›lar›n-
da da çok say›da korsan vard›. Roma ‹mparatorlu¤u’nun y›k›l›-
fl›ndan sonra, korsanl›k yeniden canland›. Cezayir, Tripoli, Bri-
tanya Adalar›, Balt›k Denizi ve Kuzey Denizi, korsanlar›n yayg›n
oldu¤u yerler hâline geldi. Yenidünya’n›n keflfedilmesi, korsan-
l›k için yeni bir alan açt›. I. Elizabeth döneminde, hükümetin li-
sans verdi¤i korsan gemileri ‹spanyol filolar›n› ya¤malad›lar.
Bat› Hint Adalar› da korsanlar için elveriflli yerlerdi. Korsanlar,
Tortuga Adas› ve di¤er baz› yerlerde ba¤›ms›z korsan cumhuri-
yetleri bile kurdular. Amerika k›y›lar›ndaki korsanl›k, Amerikan
ve ‹ngiliz donanmalar›n›n ortak çabas›yla sona erdirildi (1815).
Uzak Do¤u’da Avrupal› korsanlar esas olarak Madagaskar’da
üslendiler ve K›z›l Deniz ile Hint Okyanusu’nda ya¤mac›l›k yap-
t›lar. Ayr›ca, Japon ve Çin korsanlar›yla da güçbirli¤ine gittiler.
Çinli korsanlarla birlikte, korsanl›k giderek tarihe kar›flmaya
bafllad› (II. Dünya Savafl›’n›n sonlar›). Korsanlar, savafl ya da
ekonomik bunal›m dönemlerinde iflsiz kalan denizcilerden ve
tutsak tayfalardan olufluyorlard›. Korsanl›k yasas›, hiç kimsenin
çok güçlü ve zengin olmamas›n› öngörüyor, kaptan, seçimle ifl-
bafl›na geliyordu. Tan›nm›fl korsanlar aras›nda Kaptan Kiid, Sir
Henry Morgan, Jean Lafitte, Edward Teach (Karasakal), Anne
Bonny ve Mary Read say›labilir. Turgut, Piri, Murat, ‹lyas, ‹s-
hak, Oruç ve H›z›r reisler de ünlü Türk korsanlar›yd›.
KORT‹ZON,
böbreküstü bezleri korteksi (kabu¤u) taraf›n-
dan salg›lanan bir grup hormon. ‹lk kez 1935’te bulundu¤u or-
tamdan uzaklaflt›r›lm›fl ve 1944’te sentezi yap›lm›flt›r (17-hid-
roksi - 11 - dehidrokortikosteron). Böbreküstü korteksi yetmez-
li¤inden ileri gelen hastal›klar›n, örne¤in addison hastal›¤›n›n
yan› s›ra, eklem hastal›klar›, çeflitli alerjiler, lösemi ve daha bir-
çok hastal›¤›n tedavisinde etkili oldu¤u anlafl›lm›flt›r. Yan etki-
leri nedeniyle kortizon tedavisi özenle yürütülmelidir. Kortizon
yerine kimi sentetik ilâçlar da kullan›l›r. Kortizon salg›s›, hipofiz
bezinin ön lobundan salg›lanan ACTH (adrenokortikotropik
hormonu) taraf›ndan kontrol edilir.
→
STERO‹DLER
KORUTÜRK, Fahri
(1903 ‹stanbul-1987 ‹stanbul), Türki-
ye Cumhuriyeti’nin alt›nc› cumhurbaflkan›. Deniz Harp Okulu’nu
bitirdi (1923). 1930 y›l›nda Deniz Harp Akademisi’ne girdi. Kur-
may subay olarak çeflitli görevlerde bulunduktan sonra, Roma
ve Berlin’de deniz atafleli¤i yapt› (1935-1938). Yurda dönünce
denizalt› filo ve filotilla komutanl›klar›nda bulundu. Deniz Harp
Akademisi komutanl›¤› yapt›. 1950’de tu¤amiral, 1955’te tüma-
miral ve 1957’de koramiral oldu. Son olarak Deniz Kuvvetleri
Komutanl›¤›’na atand› ve oramiralli¤e yükseldi. 27 May›s
1960’tan sonra emekli oldu. Moskova ve Madrid büyükelçilik-
lerinde bulundu. 10 Haziran 1968’de kontenjan senatörü olarak
Cumhuriyet Senatosu’na girdi. 6 Nisan 1973’te cumhurbaflkan›
seçildi. 7 y›ll›k süresi dolunca cumhurbaflkanl›¤›ndan ayr›ld›,
Cumhuriyet Senatosu do¤al üyesi oldu.
KOSOVA SAVAfiLARI,
Osmanl›lar ile Haçl›lar aras›nda
yap›lan savafllar. Hristiyanlar›n Osmanl›lar› Balkanlar’dan atmak
için girifltikleri savafllard›r. Birinci Kosova Savafl› 1389 y›l›nda
yap›ld›. Haçl› ordusu S›rp, Bosna, Macar, Eflâk, H›rvat devletle-
rinin ordular› ile, Leh ve Çek yard›mc› kuvvetlerinden olufluyor-
du. Haçl› ordusu baflkomutan› S›rp Despotu Lazar’d›. Osmanl›
ordusuna I. Murat komuta ediyordu. Savafl Osmanl› ordusunun
yengisiyle sonuçland›. Ancak savafltan sonra I. Murat, Milofl
Obiliç ad›nda bir S›rp soylusu taraf›ndan öldürüldü. Yerine o¤lu
fiehzade Bayezit geçti. ‹kinci Kosova Savafl› 1448 Ekimi’nde ya-
p›ld›. Macar, Eflâk, Bohemya, Polonya ve Alman askerlerinden
oluflan Haçl› ordusu, Hunyadi Yanofl komutas›ndayd›. Yan›nda
Macaristan Kral› Ladislas da bulunuyordu. Osmanl› ordusuna II.
Murat komuta ediyordu. Savafl, üç gün üç gece sürdü ve Os-
manl› ordusunun kesin yengisiyle sonuçland›. Bu savafl Osman-
l›lar› Balkanlar’dan ç›karmak için Haçl›lar›n son giriflimi oldu.
KOSTER,
özellikle k›y› limanlar› aras›nda seferler yapan kü-
çük tonajda yük gemisi. 300 gros tonun alt›nda olan bu gemi-
lerin yük tafl›ma kapasiteleri, 2 bin tonun üstündedir.
KOfiUK,
‹slâmiyet’ten önceki Türk fliirinde aflk, do¤a, yi¤itlik
gibi konularda yaz›lan hece ölçülü fliirlerin genel ad›. Kaç m›s-
ra olursa olsun, kendi bafllar›na bir bütün olan bu manzum par-
çalar, s›¤›r denilen dinsel sürgün avlar›nda, O¤uzlar›n ulusal to-
temi say›lan kutsal öküzün avlanmas›ndan sonraki törenlerde,
flölen ve toy ad› verilen ziyafetlerde, zaferle biten savafl sonla-
r›nda okunurdu.
KOTRA,
ço¤u bir direkli, randal›, ince, hafif spor yelkenlisi.
Genellikle gezinti ve spor için kullan›l›r. Yar›fl kotralar›n›n omur-
gas›, çok ince ve yana kaymay› önleyen bir yelpaze biçimindedir.
KOVADA GÖLÜ,
Akdeniz Bölgesi’nde Göller Yöresi’nde
göl. E¤ridir Gölü’nün güney ucundan ç›kan Bo¤azova Suyu ile
beslenir. Oluk biçimindedir. Gölün fazla sular›, Kurudere arac›-
l›¤›yla Aksu’ya akar. Kovada Gölü’nün sular›yla Kovada I ve Ko-
vada II baraj› hidroelektrik santrallar› iflletilmektedir.
KOVAN
→
ARICILIK
KOVBOY,
Amerika’da s›¤›r çobanlar›na verilen ad. Amerikan
‹ç Savafl› sonras›nda ABD’nin ortas›ndaki genifl düzlüklere aç›l-
man›n bir sonucu olarak ortaya ç›kan kovboylar, birçok romana
ve filme konu olan efsanevî halk kahramanlar› oldular. 1800’le-
rin bafllar›nda, Texas ve benzeri bölgelere yerleflen Amerikal›lar,
otlaklar› s›¤›r otlatmak amac›yla kullanmaya bafllad›lar. ‹span-
yollardan, s›¤›r bak›m›nda kullan›lan araç ve yöntemleri de dev-
rald›lar. ‹ç Savafl’tan sonra bat›ya do¤ru gerçekleflen yay›lma s›-
ras›nda, kovboylar her y›l güneyden bat›ya büyük s›¤›r sürüleri-
ni götürüyorlard›. 1880’lerde ve 1890’larda, ABD’nin ortas›nda-
ki düzlüklere tümüyle yerleflilmiflti. Bu tarihten sonra, kovboy-
lar çiftlik ifllerinde çal›flmaya bafllad›lar. Tar›m›n makineleflme-
