KURBAN
408
Mekkî (Mekkeli), ‹kincilere Medenî (Medineli) denir. Kuran’da
bir konu üzerine verilen bilgiler ve buyruklar, bir arada de¤il,
da¤›n›kt›r. Bu durum, din kurallar›n›n saptanmas›nda ‹slâm bil-
ginlerini, Kuran’› bafltan bafla taramak, karfl›laflt›rmalar yapmak,
kesin bir sonuca var›lamayan sorunlarda hadislere baflvurmak
zorunda b›rakm›flt›r. Kuran’›n, anlamlar› aç›k ve kesin olan ayet-
lerine muhkemat (pekifltirilmifller) denir. Bunlar üzerinde yorum
yap›lamaz. Anlamlar› aç›k olmayan ayetlerine müteflabihat (ben-
zeflenler) denir. Bunlar, din bilginlerince de¤iflik biçimlerde yo-
rumlanm›fl, mezheplerin do¤mas›nda etken olmufltur. ‹çinde
verilen bilgiye göre Kuran, Ramazan ay›nda ve Kadir Gecesi’nde
gönderilmeye bafllanm›flt›r. Ancak, bin geceden daha de¤erli ol-
du¤u bildirilen Kadir Gecesi’nin, Ramazan’›n hangi gecesi oldu-
¤u belirtilmemifltir. Sonralar›, din bilginlerinin hadislere daya-
narak yapt›klar› yorumlarla, 27. gecesi olabilece¤i sonucuna va-
r›lm›flt›r. Kuran, kendinden önce gelen Tevrat, Zebur ve ‹ncil’in
Tanr› kat›ndan geldi¤ini do¤rular ve hepsinin Tanr› kat›nda bu-
lunan bir ana kitaptan al›nd›¤›n› belirtir. Dört kitap, ana kitab›n
tümü de¤il, bir kesimidir. Peygamber öldü¤ünde Kuran; tahta,
deri vb. levhalar üzerine yaz›lm›fl olarak, de¤iflik kimselerin el-
lerinde bulunuyordu. Derleme ifllemine Ebubekir ça¤›nda bafl-
land›. Ömer ile sürdürüldü. Osman ça¤›nda tamamland›. Birin-
ci suresi Fatiha olan kitap, 114 sureden oluflur. Tanr› kat›ndan
ilk gönderilen sure “‹kra” (Oku) sözcü¤ü ile bafllayan 96. sure-
dir. Kuran’›n ilksiz ya da yarat›lm›fl oldu¤u konusu, uzun süre
tart›fl›lm›flt›r. ‹lksizli¤i a¤›r basar.
KURBAN,
insanlar›n, iyilik getirmesi ya da kötülü¤ü savma-
s› için tanr›lara sunduklar› arma¤anlar›n genel ad›. ‹nsanlar, ta-
rihöncesinden beri tanr›lara, canl› ya da cans›z kurbanlar sunar-
lar. Müslümanlara göre, Tanr›’ya ilk kurban sunan, Habil ile Ka-
bil’dir. Biri bu¤day, biri koç sunmufl, ‹brahim Peygamber de
o¤lunu kurban etmek istemifl, ancak Tanr› kat›ndan yollanan bir
koç kesilerek, eylemi önlenmifltir. ‹slâm dininde üç türlü kurban
vard›r: 1) Bir neden yokken, Tanr› yoluna kesilen hayvan. Bunun
1/3’ünü kesenler yiyebilir, 1/3’ü konu komfluya, kalan› da yok-
sullara da¤›t›lmal›d›r. 2) Adak olarak kesilen kurban. Kesenler
bundan yiyemez, hepsini da¤›tmas› gerekir. 3) Kurban Bayra-
m›’nda kesilen kurban. Bundan, kesenler yiyebilir; ancak da¤›t-
mas› da gerekir. Kesti¤i hayvan›n hiçbir parças›n› satamaz. Ke-
silecek hayvan, erginleflmifl erkek s›¤›r, deve, koyun, keçi, ola-
bilir. Ancak, kusursuz olmas› gerekir.
KURDAKUL, fiükran
(1927 ‹stanbul-2004 ‹stanbul), fla-
ir, yazar. ‹zmir Karfl›yaka Lisesi’nde ortaö¤renimine devam
ederken (1946), okuldan ayr›lmak ve çal›flmak zorunda kald›.
Yap›tlar›: “Tomurcuk” (fliirler, 1943), “Zevklerin ve Hülyalar›n
fiiirleri” (1944), “Giderayak” (fliirler, 1956), “Nice Kayg›lardan
Sonra” (fliirler, 1963), “‹zmir’in ‹çinde Amerikan Neferi” (fliirler,
1965), “Halk Ordular›” (fliirler, 1969), “Tan›¤›n Biri” (öyküler,
1970), “Beyaz Yakal›lar” (öyküler, 1972), “Kurtulufltan Sonra”
(öyküler, 1973), “Onlar›n Çocuklar›” (öyküler, 1975), “Ça¤dafl
Türk Edebiyat›-Meflrutiyet Dönemi” (1976), “Ac›lar Dönemi”
(fliirler, 1977), “Nam›k Kemal” (inceleme, 1977) “Bir Yürekten
Bir Yaflamdan” (fliirler, Nevzat Üstün fiiir Ödülü, 1982). “Ça¤-
dafl Türk Edebiyat› Cumhuriyet Dönemi” (1987, inceleme),
"‹htiyar Yüzy›la" (1997).
KURDEfiEN,
deri üzerindeki yanmalara, kabart›lara ve ka-
fl›nt›lara verilen ad. Kurdeflenler, vücudun her yerinde görülebi-
lir; birdenbire ortaya ç›kar, kafl›nt›, s›k›nt› vererek, hiçbir iz b›-
rakmadan kaybolurlar. Daha çok alerjik bünyelerde görülür. Bu
gibi kimselerde, baz› ilâçlar ve besinler kurdeflen nedeni olabi-
lir. Kendisinde ya da ailesinde ast›m görülen kiflilerde de orta-
ya ç›kmaktad›r. Kurdeflen tehlikesiz, ama neden oldu¤u kafl›nt›
ve yanma yüzünden tedirgin edici bir hastal›kt›r.
KURGAN,
Türkistan’da ve Sibirya’da, mezarlar üzerinde top-
rak ve tafl y›¤›larak meydana getirilen yapma tepelere verilen ad;
höyük. Türkistan’da ve Sibirya’da kaz›lan pek çok kurgandan
Asya uygarl›¤›n›n ürünleri ortaya ç›kar›lm›fl, buluntular, bu uy-
garl›¤›n anlafl›lmas›nda önemli bir rol oynam›flt›r.
KURSAK,
kufllar›n, böceklerin ve solucanlar›n sindirim ka-
nallar›nda bulunan fliflkin k›s›m. Kufllar›n yemek borular› üze-
rinde yer alan kursak, besinlerin mideye geçmeden önce yumu-
flat›ld›¤› yerdir. Y›rt›c› kufllar, güvercinler ve tavuksularda çok
geliflmifltir. Böceklerdeyse a¤›z ile mide aras›nda bulunan bol
kasl›, genifl bir fliflkinliktir; yutulan kat› maddeleri ezmeye yarar
ya da ar›larda oldu¤u gibi, bal deposu ödevini görür.
KURT,
köpekgillerden, y›rt›c›
hayvan
(Canis lupus).
Tüy-
leri kara, kahverengi ya da kül-
rengi olur. Uzunlu¤u 125 cm.
kadard›r. Diflleri, köpeklerin difl-
lerinden daha sivri ve keskin,
gövdesi daha sa¤lamd›r. Avru-
pa’da, Asya’da ve Amerika’n›n
kuzeyinde yaflar. Ormanl›k, ba-
takl›k yerlerde, bozk›rlarda dola-
fl›r. Gündüz gizlenip geceleri av-
lan›r. Evcil hayvanlara sald›rd›¤›
da olur. K›fl›n sürüler oluflturur-
lar. Difli kurdun gebelik süresi 70 gündür; 4-5 yavru do¤urur.
Erke¤inden daha küçük yap›l›d›r. Kurt, eskiça¤lardan beri ken-
dinden söz ettirmifl, Hindistan’da çocuklar› emzirdi¤i görülmüfl,
ayr›ca birçok efsane, masal ve öyküye konu olmufltur.
KURT,
ba¤›rsak asalaklar›n›n ve yiyeceklerde türeyen ayaks›z,
yumuflak, ince-uzun küçük hayvanlar›n genel ad›. Vücutlar› bir-
birine benzer bölütlerden oluflur ve deri çukurlar›ndan ç›kan ki-
tin k›llar› vard›r. Tümü erdiflidir. H›zla yenilenirler. Nemli toprak-
larda, sularda, peynir vb. besin maddelerinin içinde ürerler. Ba-
¤›rsak solucanlar›na ve kimi böceklerin meyvelerde yaflayan
kurtçuk evrelerine de bu ad verilir.
KURTBO⁄AZI BARAJI,
Ankara yak›n›nda, Kurtbo¤az›
Çay› üzerinde baraj. Mürted Düzlü¤ü’nün sulanmas›, Ankara’n›n
kullanma suyunu sa¤lamas› amac›yla yap›lan baraj, 1967’de ifl-
letmeye aç›ld›. Temelden yüksekli¤i 63.60 m., talvegten yüksek-
li¤i 50,60 m., kret uzunlu¤u 320 m., dolgu hacmi 834.000 m
3
,
