KÜÇÜK MENDERES
414
nacakt›r. 3) Karadeniz ve Akdeniz’de Çarl›k Rusyas›’na ait ticaret
gemileri serbestçe dolaflacak, ‹ngiliz ve Frans›z gemilerine tan›-
nan haklar bu gemilere de verilecektir. Çarl›k Rusyas›, Osmanl›
ülkelerinde istedi¤i yerlerde konsolosluk açabilecektir. 4) Os-
manl› Devleti, Çarl›k Rusyas›’na üç taksitte ödenmek üzere
15.000 kese (4.500.000 ruble) savafl tazminat› ödeyecektir.
KÜÇÜK MENDERES,
Ege Bölgesi’nde ›rmak. Bozda¤’›n
güneydo¤usundan do¤ar, Kufladas› Körfezi’nde Ege’ye dökülür.
Irma¤›n a¤z›nda eskiça¤larda Efes kenti kurulmufltur. Irma¤›n
tafl›d›¤› l›¤lar denizi doldurmufl, kent kal›nt›lar› k›y›dan 8-9 km
içerde kalm›flt›r. Uzunlu¤u 176 km.dir.
KÜÇÜKAYI,
bir tak›my›ld›z. Gö¤ün kuzey kutup bölgesin-
dedir. Aralar›nda Kutupy›ld›z› da yer al›r. 7 y›ld›zdan oluflan Kü-
çükay› tak›my›ld›z›, sapl› bir tencere görünümündedir. Bu görü-
nümüyle Büyükay›’dan ay›rt edilir. Y›ld›zlar›n birbirine göre du-
rumu Büyükay›’ya benzer. Kutupy›ld›z› sap›n ucundad›r.
KÜÇÜKÇEKMECE GÖLÜ,
Marmara Denizi’nin kuzey-
do¤u k›y›s›nda, ‹stanbul’un bat› banliyösünde k›y› gölü. Önü k›-
y› kordonu ile kapanm›fl bir lagündür. Do¤u ve güney k›y›lar› ‹s-
tanbul’un yay›lma alan› içine girmifltir. Yüzölçümü 16 km
2
, ‹s-
tanbul - Avrupa karayolu, gölü denizden ay›ran kordon üzerin-
den geçer.
KÜF,
her türlü organik madde üzerinde geliflerek bu madde-
lerin kimyasal yap›s›nda de¤iflikli¤e yol açan ilkel mantar. Uy-
gun nem ve ›s›, geliflmeleri için çok önemli olan iki kofluldur.
Küf mantarlar›n›n baz›lar› mikroplar›n ço¤almas›n› önleyici an-
tibiyotikleri ç›kar›r (penisilin, streptomisin vb.); baz›lar› besin
maddelerini bozar; baz›lar› da tahta, deri, kösele gibi organik
kökenli maddelerde üreyerek onlara zarar verirler. Küf mantar-
lar› kültür bitkileri için de çok zararl›d›r (örne¤in tütünde hasta-
l›k yapan mavi küf). Öte yandan humus oluflumunda rol alarak
bitkilere yararl› olurlar.
KÜLEB‹, Cahit
(1917 Zile-1997 Ankara), flair. Ortaö¤reni-
mini Sivas Lisesi’nde, yüksekö¤renimini Yüksek Ö¤retmen
Okulu Türk Dili ve Edebiyat› Bölümü’nde tamamlad› (1940). Ya-
p›tlar›: “Adam›n Biri” (1946), “Rüzgâr” (1949), “Atatürk Kurtu-
lufl Savafl›nda” (1952), “Yefleren Otlar” (1954 Türk Dil Kurumu
1955 Edebiyat Ödülü’nü kazand›. Atatürk Kurtulufl Savafl›’nda
eklenerek 2. bas›m› 1959), “Süt” (1965), “fiiirler” (bütün kitap-
lar›n›n toplu bas›m›, 1969), “Türk Mavisi - Atatürk Kurtulufl Sa-
vafl›nda” (1973), “S›k›nt› ve Umut” (1977), “Yang›n” (1980),
“Bütün fiiirleri” (1982), “fiiir Her Zaman” (1985), “‹çi Sevda
Dolu Yolculuk” (an›, 1986).
KÜLL‹YE,
bir caminin çevresinde, camiyle birlikte kurulmufl
medrese, imaret, sebil, kitapl›k, hastane gibi çeflitli yap›lar›n tümü.
KÜLT‹G‹N
(? - 731, ?), Kutluk Devleti ya da ‹kinci Göktürk
Devleti denilen devletin kurucusu olan Kutluk Han’›n o¤lu. Ba-
bas› öldü¤ünde alt› yafl›ndayd›. Hakanl›k taht›na geçen amcas›
Kapgan zaman›nda Kutluk Devleti’nin ve ordular›n›n idaresinde
önemli bir rol oynad›. Pek çok savafla kat›ld›. Kapgan ölünce
hükümdar olan Kapgan’›n o¤lunu tahttan indirerek yerine a¤a-
beyi Bilge’yi han yapt›. Kendisi de a¤abeyinin birinci yard›mc›-
s› oldu. Ordular›n komutas›n› elinde bulundurdu. Çinlilerle sa-
vaflt›. ‹ç ayaklanmalar› bast›rmak için giriflti¤i savaflta öldü.
KÜLTÜR,
canl› maddelerin, uygun koflullar sa¤lanm›fl yapay
bir ortamda ço¤alt›lmas›. Bu canl› madde, bakteri, küf mantar›,
birhücreli hayvan vb. olabilece¤i gibi, yüksek yap›l› canl›lardan
al›nm›fl herhangi bir doku parças› da olabilir. Kültürü yap›lacak
canl› madde en iyi geliflebilece¤i biçimde haz›rlanm›fl bir besin
ortam›na konur ve s›cakl›k vb. koflullar aç›s›ndan da en uygun
durumda tutulursa k›sa zamanda geliflip ço¤al›r. Bakteri, maya
ve küf mantar› kültürleri peynir, sirke vb. üretimi, antibiyotik el-
de edilmesi gibi alanlarda kullan›l›r. Doku kültürleri ise, örne-
¤in bir tümörden al›nan parçan›n yapay bir ortamda ço¤alt›lma-
s›yla kanserli hücreler üzerinde inceleme yap›labilmesi gibi
amaçlar tafl›r. Kültür sözcü¤ünün biyolojideki baflka bir anlam›
da, herhangi bir bitkinin insan eliyle yetifltirilmesidir. Bu an-
lamda tar›m› yap›lan her türlü bitki için (tütün, tah›l, meyve a¤a-
c› vb.) “kültür bitkisi” terimi kullan›l›r.
KÜLTÜR,
toplum ve toplulukta süregelen, toplulu¤un ya da
bireyin yaflam›n› ve davran›fllar›n› etkileyen, biçimlendiren ya da
belirleyen bilgi, gelenek, sanat, de¤er yarg›s› gibi katk›lar›n tü-
mü. Buna, k›saca insan›n ve toplumun maddi ve manevi varl›¤›
da denebilir.
KÜMBET,
daha çok
Önasya’da rastlanan, önemli
kifliler için yap›lm›fl özel me-
zarlar. Genellikle kubbeli
olurdu. Türklerin Önasya’ya
yay›lmalar›ndan çok önceleri
‹ranl›lar›n ve Ermenilerin
kümbet biçiminde mezarlar›
vard›. Kümbetler genellikle
iki katl› olurdu. Ölü mumya-
lanm›fl olarak alt katta bulu-
nurdu. Üst kat ise mescit olarak kullan›l›rd›. Anadolu’da Ermeni-
lerden, Selçuklulardan ve beyliklerden kalma pek çok kümbet
bulunmaktad›r.
KÜME,
belirli birtak›m nesnelerden oluflan topluluk. Bir küme
ya tüm elemanlar› {ve} iflaretleri aras›na s›ralanarak ya da ortak
özellik yöntemiyle belirtilir. Örne¤in A = {2,3,5,7} ile A = {x|,
10’dan küçük art› asal say›} kümeleri eflittir. Birincisi liste, ikin-
cisi ortak özellik yöntemiyle yaz›lm›flt›r. Bir kümenin eleman› ol-
ma
∈
simgesiyle gösterilir. Örne¤in 2
∈
A yaz›m›, 2 say›s›n›n A
kümesinin eleman› oldu¤unu gösterir. Kümeler sonlu ya da
sonsuz say›da eleman içerebilirler. Örne¤in çift tam say›lar kü-
mesi sonsuz, 10’dan küçük çift tamsay›lar kümesi sonludur. Hiç
eleman› olmayan kümeye “bofl küme” denir ve
∅
ya da { } sim-
gesiyle gösterilir. Örne¤in 1’den küçük çift tamsay›lar kümesi
bofl kümedir. Bofl kümeyi, tek elemanl› s›f›r kümesiyle yani 0 ile
kar›flt›rmamak gerekir. Kümelerin elemanlar›n› birtak›m kapal›
e¤rilerin içine iflaretlemekle elde edilen gösterime “Venn flema-
