KÜÇÜK KAYNARCA ANTLAfiMASI
413
dolay› Denktafl 1993 seçimlerinde Hakk› Atun liderli¤indeki De-
mokrat Parti’ye destek verdi; bu seçimlerde 50 sandalyeli parla-
mentoda Ero¤lu’nun Ulusal Birlik Partisi 17, Demokrat Parti 15
ve Özker Özgür’ün Cumhuriyetçi Türk Partisi 13 milletvekilli¤i
kazand›. Dervifl Ero¤lu baflkanl›¤›nda yeni bir hükümet kuruldu.
24 May›s 1993’te K›br›s Rum Yönetimi lideri Glafkos Klerides
ile Denktafl, güven art›r›c› önlemleri görüflmek üzere yeniden bir
araya geldiler; ama hiçbir aflama kaydedemediler. K›br›s Rum-
lar›na karfl› daha sert bir tutum tak›nan Ero¤lu’yla anlaflmazl›¤a
düflen Denktafl, 20 Ekim 1993’te KKTC Parlamentosu’nu da¤›-
tarak ülkeyi yeni bir seçime götürdü. 12 Aral›k’ta yap›lan seçim-
lerin sonras›nda, Hakk› Atun baflkanl›¤›nda Demokrat Parti ve
Cumhuriyetçi Türk Partisi yeni bir hükümet kurdu. Rauf Denk-
tafl, Nisan 1995’te üçüncü kez, 2000'de dördüncü kez KKTC
cumhurbaflkan› seçildi. 1998’de yap›lan genel seçimlerden
sonra Dervifl Ero¤lu yeniden baflbakanl›¤a getirildi. 2004 y›l›n-
da yap›lan seçimlerde yeniden seçilerek görevine devam etti.
KUZEY KORE
→
KORE DEMOKRAT‹K HALK CUMHUR‹YET‹
KUZEY V‹ETNAM
→
V‹ETNAM SOSYAL‹ST CUMHUR‹YET‹
KUZEY YEMEN
→
YEMEN CUMHUR‹YET‹
KUZEYDO⁄U GEÇ‹D‹,
Atlas ve Pasifik okyanuslar›n›,
Avrupa ve Asya’n›n kuzeyinden birbirine ba¤layan denizyolu. ‹lk
olarak 1878-1879’da Nordenskjöld taraf›ndan afl›lm›flt›r.
KUZGUN,
kargagillerden bir kufl, kara karga
(Corvus
corax).
Boyu 60 cm. kadar, tüyleri parlak kara renktedir. Ol-
dukça iyi uçar. Kuzey yar›kürede, da¤l›k, fundal›k yerlerde yaflar.
Ekinlere zarar verirse de may›sböce¤i ve kemirgenleri yok etti-
¤inden tar›m için yararl›d›r.
KUZUKULA⁄I,
karabu¤daygillerden otsu bir bitki
(Ru-
mex acetosa).
Sulak yerlerde yetiflir. Avrupa’da sebze bit-
kisi olarak kültürü yap›l›r. Yapraklar› hafifçe kabar›k, genifl ve ta-
d› ekflimsidir; salata olarak yenir. Fazla miktarda kuzukula¤› asi-
di tafl›d›¤›ndan sindirimi güçtür. Çiçekleri k›rm›z› renkli ve erse-
liktir. Yapraklar› ve kökleri eczac›l›kta kullan›l›r.
KÜBA
(Fr. ve ‹ng.: Cuba), Orta Amerika’da, Büyük Antil Ada-
lar›’n›n en büyü¤ü üzerinde kurulmufl olan devlet (Küba Cum-
huriyeti). Çevresindeki küçük adalarla birlikte (bunlar›n en bü-
yü¤ü güneybat› k›y›lar› önünde Pines) yüzölçümü 114.525 km
2
,
nüfusu 11.110.000 (1996), baflkenti Havana, önemli kentleri;
Santiago de Cuba, Holguin, Camaguey’dir. Resmî dili ‹spanyol-
ca, ço¤unlu¤un dini Katolik’tir. Nüfusun % 72’sini beyazlar, %
15’ini melezler, % 13’ünü zenciler meydana getirir. 1 milyon
kadar Kübal› da ABD’de yaflar. Florida Bo¤az›’n›n güneyinde,
do¤u-bat› yönünde 1.300 km uzunlu¤u olan Küba Adas› (eni
dard›r; 40 - 200 km), genel olarak kalkerlerden oluflur, karstik
flekiller egemendir. Güneybat›da kristalli Maestra Masifi yer al›r
(en yüksek doru¤u Pic Turquino 1.973 m.). ‹klim s›cak ve ya-
¤›fll›d›r (y›ll›k ya¤›fl tutar› 1.200 - 2.000 mm.). Adan›n önde ge-
len ürünü, üretiminde dünyada birinci geldi¤i flekerkam›fl›d›r.
Eskiden 7-8 milyon ton olan y›ll›k fleker ihracat›, son y›llarda 5
milyon tona inmifltir (ABD’nin al›c›lar› aras›ndan ç›kmas› nede-
niyle). ‹kinci önemli ürün, tütündür (Havana purolar›). Besin
maddeleri olarak çeflitli tropikal ürünler yetifltirilir: Pirinç, tu-
runçgiller, tatl› patates, kakao, kahve. Nikel, bak›r, manganez ve
krom gibi maden cevherleri d›flsat›mda ikinci s›ray› al›r. Ko-
lomb’un 1492’de keflfi s›ras›nda adada Aravak yerlileri yafl›yor-
du. 1511’den itibaren adaya ‹spanyollar yerleflmeye bafllad›lar.
1519’da Havana kuruldu. Bu tarihlerde Küba, ‹spanyollar›n Ye-
nidünya’da girifltikleri keflif ve fetih yolculuklar›n›n bir hareket
üssü hâline gelmiflti. 1762 - 1763 aras›ndaki ‹ngiliz iflgali d›-
fl›nda, ada 1898 y›l›na kadar ‹spanya kolonisi olarak kald›.
1868’de bafllayan ayaklanmalar (Carlos Manuel de Cespedes)
10 y›l sürdü, sonunda ba¤›ms›zl›k kazan›ld›, esaret kald›r›ld›.
Fakat bu ba¤›ms›zl›k ‹spanya taraf›ndan bozuldu. 1898’de, çe-
flitli yollarla Amerikal›lar›n eline geçti. 1912’de ba¤›ms›z bir
devlet hâline gelmesine ra¤men Amerika’n›n ekonomik ve aske-
rî nüfuzu sürdü, ülke uzun süre diktatör yöneticiler elinde kald›
(Gerardo Machado 1925-1933, Batista 1940-1944, Grau San
Martin 1944-1948, Batista 1952-1959). Bir iç savafl ve devrim
sonunda, 1959’da Fidel Castro önderli¤indeki devrimci güçler
iktidar› ele geçirerek sosyalist bir yönetim kurdular. Sovyetler
Birli¤i taraf›ndan desteklenen Castro, Amerikan sermayesiyle
çal›flan fleker ve petrol tasfiyehanelerini millîlefltirdi. 1961’de
Amerikal›lar›n “Domuzlar Körfezi”ne yapt›klar› ç›karma baflar›-
s›zl›kla sonuçland›. Sovyetlerin adada füze rampalar› kurmalar›
ve çok say›da teknisyen göndermeleri, 1962’de ABD ile Sovyet-
ler Birli¤i aras›nda gergin bir hava yaratt›. Bu rampalar›n kald›-
r›lmas›, durumu az çok düzeltmiflse de, Küba Yenidünya’da si-
yasal ve askerî bak›mdan nazik bir bölge olmakta devam etmek-
tedir. Castro rejimi, baz› Lâtin Amerika devletlerinde sempatiy-
le karfl›lanmakta ve antiamerikan hareketleri etkilemektedir.
Uzun bir kopukluktan sonra Küba-ABD iliflkileri 1977’de yumu-
flama yoluna girdiyse de anlaflmazl›klar 1990’l› y›llara kadar
sürdü. 1992’de Sovyetler Birli¤i’nin ortadan kalkmas›, Küba’y›
ekonomik ve siyasî yönden zor duruma düflürdü. 1994’te Flori-
da’ya do¤ru yönelen yeni bir göç dalgas› ABD ile Küba aras›n-
da gerginli¤e yol açt›. Do¤u Bloku’nun çöküflü ve SSCB’den
kopman›n zaafa u¤ratt›¤› rejim, birtak›m pazar ekonomisi ayr›-
cal›klar›na ra¤men günden güne dünyadan soyutlanmaktad›r.
KÜÇÜK ASYA,
eskiden co¤rafyac›lar›n Anadolu’ya verdik-
leri ad, “Asia minor”.
KÜÇÜK KAYNARCA ANTLAfiMASI,
Osmanl› Dev-
leti ile Çarl›k Rusyas› aras›nda imzalanan antlaflma (21 Temmuz
1774). Osmanl› Devleti’nin imzalad›¤› antlaflmalar›n en a¤›rla-
r›ndan biridir. Baz› tarihçilere göre Osmanl› Devleti’nin parça-
lanma ve da¤›lma dönemi bu antlaflma ile bafllar. Küçük Kay-
narca Antlaflmas› 28 madde, bir sonuç ve iki maddelik bir ek
k›sm›ndan oluflmaktayd›. Bafll›ca flartlar› flunlard›: 1) K›r›m, Ku-
ban, Bucak bölgeleri ve bu bölgelerde oturan kabileler tümüyle
ba¤›ms›z olacak, Çarl›k Rusyas› ve Osmanl› Devleti onlar›n ifl-
lerine kar›flmayacaklard›r. K›r›ml›lar kendi hanlar›n› kendileri
seçecekler, yaln›z din bak›m›ndan hilafet mâkam›na ba¤l› ola-
caklard›r. 2) Osmanl› Devleti’nde yaflayan Ortodokslar din iflle-
rinde tamam›yla serbest olacaklar, Çarl›k Rusyas› elçisinin bu
konularda Osmanl› Devleti’ne yapaca¤› baflvurular dikkate al›-
