LENS
422
fleviklerin ve Menfleviklerin kat›ld›¤› bir kongre düzenlendi.
Kongreye kat›lan Lenin, daha sonra Fransa’ya ve oradan da ‹s-
viçre’ye geçti. Bu dönemde, bir yandan Proletari (‹flçi) adl› bir
gazete ç›kard›, bir yandan da karfl›tlar›yla mücadeleyi sürdürdü.
Özellikle Alman Sosyal Demokratlar› aras›nda destek bulan gö-
rüfllere karfl› “Materializm i Empsriokritisizm, Kritiçeskiye Za-
metki ob Odnay Reaktisionnoy Filosofii” (Materyalizm ve Amp-
riokritisizm, Gerici Bir Felsefe Üzerine Elefltirel Notlar, 1908)
adl› yap›t›n› bu s›rada yazd›. 1912’de Prag’da Bolflevik Kongre-
si’ni toplad› ve Menflevikler ile tüm iliflkiyi kopard›. I. Dünya Sa-
vafl› bafllad›¤› s›rada ‹sviçre’de bulunan Lenin, bu savafl›, em-
peryalist güçler aras›ndaki bir paylafl›m savafl› olarak nitelendir-
di. Lenin’e göre savafl›n nedeni, ‹ngiliz ve Alman emperyalizmi-
nin sömürgeler üzerindeki ç›kar kavgas›yd›. Bu y›llarda “‹mpe-
rializm, Kak V›flflaya Stadiya Kapitalizma”y› (Emperyalizm, Ka-
pitalizmin En Yüksek Aflamas›, 1917) yazd›. 1917 fiubat Devri-
mi’nden sonra Rusya’ya dönen Lenin, k›sa süre için Finlandi-
ya’ya gitti. “Gosudarstvo i Revolyutsiya” (Devlet ve Devrim,
1917) adl› yap›t›n› burada kaleme ald›. Ülkesine döndükten
sonra “Aprelskiye Tezisiy”i (Nisan Tezleri, 1917) yazd› ve dev-
rim haz›rl›klar›n› yürüttü. 7 Kas›m 1917’de gerçekleflen Rus
Devrimi’nden sonra Halk Komiserleri Konseyi Baflkan› oldu. ‹ç
savafl›n sonuçland›r›lmas›na, tüm dünya uluslar›yla bar›fl yap›l-
mas›na ve yeni Sovyet Devleti’nin kurulmas›na a¤›rl›k verdi. No-
vaya Ekonomiçeskaya Politika’n›n (Yeni Ekonomi Politika -
NEP) temel ilkelerini belirledi. Tüm bu çal›flmalar›n›n yan› s›ra,
Mart 1919’da Moskova’da III. Enternasyonal’i toplad›. “Prole-
tarskaya Revolyutsiya i Renegat Kautskiiy” (Proletarya Devrimi
ve Dönek Kautsky, 1919) ve gerek Rusya’da, gerekse di¤er ül-
kelerdeki yanl›fl ve macerac› e¤ilimlere karfl› “Detskaya Bolezn
`Levizniy’v Kommunizme” (Komünizmin Çocukluk Hastal›¤›;
`Solculuk’, 1920) adl› yap›tlar›n› yay›mlad›. 30 A¤ustos 1918
günü, Fanny Kaplan’›n suikast giriflimi sonucu iki zehirli kurflun
yaras› ald›ysa da iyileflti. Bir felç nedeniyle 1922’den bafllayarak
siyasî çal›flmalar›n› azaltt›. 21 Ocak 1924’te Gorki’de öldü.
LENS,
do¤rudan do¤ruya korneaya (saydam tabaka) tutturu-
larak görme bozukluklar›n› düzeltmeye yarayan küçük mercek.
Kontak lens de denir. ‹lk kez 19. yüzy›l›n ortalar›nda Avrupa’da
korneay› gözkapa¤› hastal›klar›ndan korumak için kullan›ld›. ‹lk
lensler camdan yap›ld›¤›ndan kolay k›r›l›yordu. Kullan›lmas›
zahmetliydi ve görünümü de çirkindi. Günümüzde ise lensler
ince saydam plastiklerden yap›lmaktad›r. Gözak› lensleri, gözün
görmeyi sa¤layan tüm bölümüne tak›l›r ve gözkapaklar› taraf›n-
dan tutulur. Bu lensin gözle aras›nda kalan bofllu¤u doldurmak
için özel bir ilâç gereklidir. Kornea lensleri ise kolay tak›labilen,
zor fark edilen, görme kusurlar›n› çok iyi düzelten ve 18 saat bo-
yunca kullan›labilen lenslerdir. Günümüzde genellikle kornea
lensleri kullan›l›r. Bunlar yaln›zca gözbebe¤ini ve çevresindeki
renkli kufla¤› (iris) kapat›r ve özel bir ilâca gereksinme duyma-
dan gözyafl› arac›l›¤›yla yerinde durur. Lens, gözün bir parças›
olarak görev yapt›¤›ndan gözlükten daha iyi sonuç verir. Al›flma
devresinden sonra rahats›zl›k duymadan kullan›labilir. Sporcu-
lar ve cerrahlar için büyük bir kolayl›kt›r.
LEONARDO DA V‹NC‹
(1452 Vinci/Floransa - 1519
Cloux/Fransa), ‹talyan heykel-
t›rafl,
ressam,
mima-
r ve bilgin. Floransa senyörlü-
¤ünün noteri olan Sen Pier-
ro’nun evlilikd›fl› o¤luydu.
Heykel ve resim sanat›n› Flo-
ransa’da Verrocchio’dan ö¤-
rendi. Özellikle insan yüzü çi-
ziminde ustalaflt›. 1472’de Flo-
ransal› ressamlar kütü¤üne
kaydedildi. 1482’nin bafllar›na
kadar Floransa’da yaflad›. Burada yaln›z resimle de¤il, matema-
tik, mekanik, anatomi ve botanikle de u¤raflt›. 1482’de otuz ya-
fl›ndayken Milano Dükü’nün saray›na gitti. Askerî mühendis,
mimar, heykelt›rafl ve ressam olarak dükün hizmetine girdi. Dü-
kün babas› Francesco Sforza’n›n at üstünde bir heykelini yap-
maya giriflti, ancak heykelin dökümünü gerçeklefltiremedi. Flo-
ransa’dayken “Kayal›klar Bakiresi” (1483) adl› tablosuna baflla-
d›. Y›llarca yüzüstü b›rakt›¤› bu tabloyu 1508’de tamamlayabil-
di. Yine dük için 1495’te bafllay›p 1498’de bitirdi¤i “Son Akflam
Yeme¤i” tablosunu yapt›. Bu tablo onun ya¤l›boya resim konu-
sundaki kurallar›n› en iyi flekilde temsil eder. 1499’da Frans›z-
lar Milano’yu ele geçirip dükü kovunca Leonardo da Milano’dan
ayr›larak Venedik’e gitti. 1503 y›l›nda yeniden Floransa’ya dön-
dü. Buradaki hayat›, Leonardo’nun sanat›nda yeni bir dönemin
bafllang›ç noktas› oldu. Sanat›n›n baz› ölümsüz yap›tlar›n› ger-
çeklefltirdi. Titiz bir renk birli¤ini yans›tan “Mona Lisa” (1503-
1506) ve Blazzo Vecchio’nun, Büyük Meclis salonunu süsleyen
yar›m b›rakt›¤› “Anghiari Savafl›” (1503-1505) adl› fresk bunlar
aras›ndad›r. Leonardo daha sonra “Bachus” ve “Leda”y› (1504-
1508) yapt›. Bu arada mimarl›k iflleriyle de görevlendirildi. An-
cak Arno Irma¤›’n›n yönünü de¤ifltirmek için yapt›¤› planlar ba-
flar›s›zl›kla sonuçland›. Daha sonra Milano’ya döndü. Orada bir
mezar için bir atl› an›t yapt› (1511-1512). Milano’dan Roma’ya
geçti. Roma’da iki y›l kald›ktan sonra, Fransa saray›ndan ald›¤›
bir davet üzerine 1515’te Fransa’ya gitti. Sa¤ eline felç geldi¤in-
den, orada daha çok krall›k flatolar› için mimarî çal›flmalar yap-
t›. Leonardo da Vinci, çal›flmalar› ve bulufllar›yla özellikle re-
simde ›fl›k ve gölge oyunlar›yla renk bütünlü¤ünü sa¤lama yol-
lar›n› gelifltirdi. Fresklerin çatlamamas› için yeni formüller de-
nedi. Ard›nda pek çok yar›m yap›t ve tasar›lar b›rakarak öldü.
Yap›tlar›ndan pek ço¤u da kayboldu.
LETONYA
(Letonca: Latvija), Balt›k Denizi k›y›s›nda devlet.
Kuzeyinde Estonya, güneyinde Litvanya yer al›r. Bat› Dvina’n›n
(Daugava) ve bu ›rma¤›n döküldü¤ü genifl Riga Körfezi’nin iki
yan›nda uzanan ülke topraklar›, bat›da Kurland (Kurzeme) Yar›-
madas›’n›, do¤uda Livonya (Vidzeme) ve Latgal tepelerini içine
al›r. Nemli ve yumuflak bir iklime sahip bu iki bölge alçakt›r (en
çok 312 m.) ve özellikle do¤udaki Leton Çöküntüsü’nde, arala-
r›na göllerin da¤›ld›¤› fliflkin buzul yamaçlar›ndan oluflur. Daha
çok Kurland, Zemgale ve kuzeydo¤uda yo¤unlaflan karma or-
manlar, topraklar›n yaklafl›k % 40’›n› kaplar. Letonlar toplam
