LÜBNAN
430
sesi’nin törenlerine ve Papa’n›n egemenli¤ine karfl› ç›kt›, papaz-
lar›n evlenebilece¤ini söyledi. 1525 y›l›nda kendisi de evlendi.
Bundan sonra, mezhebini örgütledi ve ‹ncil’i Almancaya çevir-
di. Mezhebinin temelini oluflturan üç kitap yay›mlad›. Luther’in
görüflleri k›sa zamanda yay›ld›, köylülerden soylulara kadar pek
çok kimse taraf›ndan benimsendi. Yoksul halk, Luther’in görüfl-
lerinde kendilerini ezenlere karfl› baflkald›rma iflareti görüyor,
burjuvalar ve soylularsa, Katolik Kilisesi’nin ve Papa’n›n ege-
menli¤ine son vermek ve kilise mallar›na sahip ç›karak, daha
fazla zenginleflmek amac›yla Reform hareketini destekliyordu.
Reformcu görüfllerin yay›lmas›, Almanya’da giderek bütün Av-
rupa’da köylü ayaklanmalar›na, büyük kar›fl›kl›klara ve katliam-
lara neden oldu. Sonunda, Katolik Kilisesi’nin etkinli¤i azald› ve
Roma’dan ba¤›ms›z, ulusal nitelikli Protestan kiliseleri do¤du.
Roma Katolik Kilisesi’nin, ‹ncil’in otoritesini sarst›¤›n› savunan
Luther, hayat›n›n sonuna kadar Papal›k ile mücadele etti.
LÜBNAN
(Fr.: Liban, ‹ng.: Lebanon), Do¤u Akdeniz k›y›s›n-
da devlet. Güneyde ‹srail ile 60 km.lik s›n›r› hariç tutulursa, do-
¤u ve kuzeyden Suriye topraklar›yla çevrilir ve bat›da Akdeniz’e
aç›l›r. Alan› 10.230 km
2
, nüfusu 2.965.000 (1993), baflkenti
Beyrut; bafll›ca kentleri: Sayda, Sur, el Mina, Batrun, Akkar,
Zahle, Baalbek. Resmî dili Arapçad›r. Din, mezhep ve etnik ba-
k›mlardan kar›fl›k bir ülkedir. Nüfus, hemen hemen eflit olarak,
Müslüman ve Hristiyanlardan oluflur ve her biri ayr›ca de¤iflik
mezheplere bölünür. Orta Do¤u devletleri içinde arazi bak›m›n-
dan en küçü¤ü, ortalama nüfus yo¤unlu¤u bak›m›ndan en kala-
bal›k olan›d›r. Ayr›ca Orta Do¤u’nun en ya¤›fll›, yeralt› sular› ba-
k›m›ndan en zengin ülkesidir. Bunun do¤al bir sonucu olarak,
Orta Do¤u’da göçebe hayat› bulunmayan tek ülkedir. Nüfusuna
oranla d›fl ülkelere en çok göçmen gönderen de Lübnan’d›r. Bu-
gün, yabanc› ülkelerde yerleflmifl bulunan Lübnan kökenli nü-
fus 1.500.000’e yaklafl›r. Bunlar›n büyük bölümü, ABD ve Bre-
zilya’da yerleflmifltir. D›fl ülkelerde yerleflmifl Lübnanl›lar›n ana-
vatanlar›na aktard›klar› döviz, Lübnan’›n bafll›ca gelir kaynakla-
r›ndan biridir. Lübnan; Irak, Ürdün; hatta Suriye’nin transit iske-
lesi rolünü oynar. Bu transit ticaretin de gelir kaynaklar›nda pa-
y› büyüktür. ‹lk ça¤lar›n denizci ve tüccar ulusu Fenikelilerin va-
tan› olan bu k›y›lar, ticaretteki rollerini bugün de sürdürmekte-
dir. Lübnan, petrol kaynaklar›na sahip bir ülke olmad›¤› hâlde,
ekonomik bak›mdan oldukça ileri bir ülkedir. Ancak, kuruluflun-
dan beri, küçük aral›klarla durmadan süregelen ve zaman zaman
iç savafllara dönüflen kar›fl›kl›klar, ekonomisini olumsuz yönde
etkiledi. Da¤l›k bir ülkedir. K›y›da, yer yer geniflleyerek, kuzey-
den güneye bir flerit gibi uzanan k›y› ovalar› d›fl›nda ülke, birbi-
rine paralel iki s›ra hâlinde uzanan Lübnan ve Antilübnan da¤-
lar›yla kapl›d›r. Kuzeyden güneye uzanan bu da¤lar aras›nda,
ortalama yüksekli¤i 900 m. olan Bekaa Çukurlu¤u yer al›r. Bu
çukurluk kurakt›r, bozk›r koflullar› egemendir ve ülkenin tarla ta-
r›m› alan›d›r. Kaynaklar›n› iki yan›ndaki da¤lardan alan Asi ve
Litani, bu ovada akarlar. Lübnan Da¤lar›’n›n denize bakan bat›
yamaçlar›, sel yar›nt›lar› ve bo¤azlarla derin flekilde parçalan-
m›flt›r. Yeralt› sular› bak›m›ndan zengin, iklim koflullar› ile elve-
riflli olan bu yamaçlar›n her yan›, ilk ça¤larda sedir ormanlar›y-
la kapl›yd›. Bu ormanlar›n yerinde flimdi turunçgiller, muz ve
sebze bahçeleri vard›r.
LÜFER,
kemiklibal›klar›n levrekgiller familyas›ndan bir deniz
bal›¤›
(Temnodon soltator
ya da
Pomatomus sal-
tatrix).
Bütün denizlere yay›lm›flt›r. Eti, beyaz ve lezzetlidir.
Çok y›rt›c› bir bal›kt›r; küçük bal›klar› yiyerek beslenir. Çok kü-
çükleri ve 2 kilodan fazla gelenleri pek yenmez. Altçeneleri üst-
çenelerinden uzun, diflleri keskindir. Uzunlu¤u 10 cm. kadar
olanlar›na defneyapra¤›, 10-15 cm. aras›nda olanlar›na çinekop,
15-20 cm. aras›nda olanlar›na sar›kanat, 20-30 cm. aras›nda
olanlar›na lüfer, 30 cm.den büyüklerine kofana denir.
LÜGAT
→
SÖZLÜK
LÜKS,
S‹ birim sisteminde ayd›nlanma birimi (simgesi lx).
Alan› 1 metrekare olan bir yüzeyin, her noktas›na eflit biçimde
düflen toplam 1 lümenlik ›fl›k ak›s›n›n yol açt›¤› ayd›nlanma ola-
rak tan›mlan›r (1 lx= 1 lm/m
2
).
LÜLETAfiI,
beyaz, sar›mt›rak, mat renkli bir mineral
[Mg
3
(H
2
O)
2
Si
4
O
11
H
2
O ?]. Serpantinlerin ayr›flma ürünü ola-
rak manyezitlerle birlikte, özellikle Eskiflehir dolay›nda bulunur.
Bu nedenle eskiflehirtafl› da denir. Sertli¤i 2 - 2,5, yo¤unlu¤u
2’dir. Gözenekli, böbreksi kitleler hâlindedir. Suya de¤ince, sa-
bun gibi yumuflar. Nikotini emdi¤inden pipo ve sigara a¤›zl›¤›
yap›m›nda, ayr›ca kolay ifllendi¤inden tespih, gerdanl›k, biblo
gibi süs eflyas› yap›m›nda kullan›l›r.
LÜMEN,
S‹ birim sisteminde, 1 mum (kandela) fliddetindeki
noktasal bir ›fl›k kayna¤›n›n, 1 steradyanl›k aç›yla belirlenen ko-
nide yayd›¤› ak› olarak tan›mlanan ›fl›k ak›s› birimi (simgesi lm).
