M,
Türk alfabesinin on alt›nc› harfi; sesbilim bak›m›ndan patla-
y›c›, sürekli, yumuflak dudak ve geniz ünsüzü; Roma rakamlar›n-
da 1.000 say›s›n›n ve uzunluk ölçüsü birimi metrenin simgesi.
MAAR‹F NEZARET‹,
e¤itim ve ö¤retim ifllerini yönetmek
ve düzenlemek amac›yla Osmanl› Devleti’nde kurulmufl olan
devlet örgütü. Bugünkü bakanl›k düzeyinde bir örgüttü. E¤itim
ve ö¤retimin belli bir yerden ve devlet hizmeti olarak yürütülme-
si gere¤i düflüncesi ilk kez II. Sultan Mahmut döneminde orta-
ya at›ld›. Maarif-i Umumiye Nezareti 17 Mart 1857’de kurulun-
caya kadar e¤itim ve ö¤retim iflleriyle Mekâtib-i Rüfldiye
(1838), Meclis-i Maarif-i Umumiye (1841), Mekâtib-i Umumi-
ye Nezareti (1847) adl› kurulufllar u¤raflt›lar. Nezaretin kurulu-
fluyla naz›rl›¤a getirilen Abdurrahman Sami Pafla döneminde
okullar üç dereceye ayr›ld›: 1) S›byan, 2) Rüfltiye, 3) Mekâtib-i
fünun-› mütenevvia. Daha sonra Maarif-i Umumiye Nizamna-
mesi yay›mland› ve bir kurul niteli¤indeki Meclis-i Kebir-i Ma-
arif oluflturuldu. Müslüman olmayanlar›n ve yabanc›lar›n e¤iti-
miyle ilgili yönetmelikler ç›kar›ld› (1892). 1908’de II. Meflruti-
yet’in ilân›ndan sonra, Maarif-i Umumiye Nezareti’nde önemli
düzenleme ve düzeltmeler görüflüldü. Tedrisat-› ‹ptidaiye (‹l-
kö¤retim), Tedrisat-› Taliye (Ortaö¤retim), Mekâtib-i Hususiye
(Özel Okullar) daireleri kuruldu ve nezaretin merkez örgütlen-
mesiyle ilgili yeni birimler oluflturuldu. Osmanl› Devleti’nin
Maarif Nezareti ‹stanbul’da çal›fl›rken 4 May›s 1920’de TBMM
hükümeti kurulunca Ankara’da da Maarif Vekaleti oluflturuldu.
→
M‹LLÎ E⁄‹T‹M BAKANLI⁄I
MABUT,
kutsal ve güçlü oldu¤una inan›l›p tap›lan varl›k.
Mabuta tap›nma, ondan bir kötülü¤ü uzaklaflt›rmas›n› ya da bir
iyili¤i getirmesini dilemek için yap›l›rd›. Kimi çoktanr›l› dinler-
de her mabudun ayr› tap›naklar› ve heykelleri vard›r. ‹slâm di-
ninde mabut birdir ve ad› Allah’t›r.
MACAR‹STAN
(Fr.: Hongrie, ‹ng.: Hungary), Orta Avru-
pa’da devlet. Kuzeyde Slovakya, kuzeydo¤uda Ukrayna, do¤uda
Romanya, güneyde H›rvatistan ve Slovenya ve bat›da Avustur-
ya ile s›n›rlan›r. Yüzölçümü 93.032 km
2
, nüfusu 10.150.000’dir.
Baflkenti Budapeflte (2.076.000), en önemli kentleri, Bekescsa-
ba, Devrecen, Eger, Györ, Kapoflvar, Kecskemet, Miskole, Nyi-
regyhaza, Pecs, Salgotarian, Segedin. Szelnek ve Tatabanya’d›r.
Orta Avrupa’da etnik yap›s›yla en homojen ülke durumundad›r
ve nüfusun % 98’i Macar’d›r. Ülkeyi bat›-kuzeydo¤u yönünde
kesen az yüksek da¤ masifleri (Kekestetö 1.015 m., ülkenin en
yüksek yeri) yer almakla birlikte genel olarak Tuna ve bafll›ca
kolu Tizsa taraf›ndan kesilen ovalardan oluflur (Panonya ya da
Orta Tuna, Macar ovalar›). Avrupa’n›n orta kesiminde yer alma-
s› ve komflu ülkelerde da¤larla kuflat›lm›fl olmas› nedeniyle ik-
lim oldukça karasal bir karakter tafl›r. Ocak ay› ortalamas› -1º ile
-3º aras›ndad›r. Do¤al koflullar tar›m ve hayvanc›l›¤a çok elve-
rifllidir. Tah›l (bu¤day, m›s›r, arpa, yulaf, pirinç), patates, fleker-
pancar›, ayçiçe¤i, üzüm ve çeflitli meyveler yetifltirilir. Baflta do-
muz olmak üzere hayvanc›l›k yard›mc› bir ekonomik koldur. Es-
kiden ekonomi tamamen tar›ma dayan›rd›. Fakat özellikle II.
Dünya Savafl›’ndan sonra h›zla geliflerek bir sanayi ülkesi ol-
mufltur. Kömür, petrol, do¤al gaz ç›kar›l›r, elektrik, ham çelik,
çimento, kimyasal maddeler, tar›m makineleri, elektrik araçlar›,
otobüs gibi çeflitli sanayi üretim kollar› vard›r. Bunlar, ihracatta
M
431
