L‹VAR
426
deral Almanya’da y›l›n pla¤› seçilirken, Hollanda’da Edison
Ödülü’nü kazand›. Türk ve Yunan halklar›n›n dostlu¤u için Yu-
nanl› besteci Mikis Theodorakis ile bir dizi konser verdi.
1986’da yönetmenli¤i denedi ve Yaflar Kemal’in “Yer Demir Gök
Bak›r” adl› roman›n› ayn› adla sinemaya uyarlad›. 1989 y›l›nda
gerçeklefltirdi. “Sis” adl› filmiyle de Cannes Film Festivali’nin
yar›flma d›fl› bölümüne kat›ld›. 1993’te “fiahmaran” adl› filmi
yönetti. Sabah ve Milliyet gazetelerinde köfle yaz›lar› yazd›.
“Arafatta Bir Çocuk” (1978), “Bütün Kufllar›n Uykusu” (1985),
“Orta Zekâl›lar›n Cenneti” (1991), “Diktatör ile Palyaço” (1992),
“Engere¤in Gözündeki Kamaflma” (1996), Livaneli Besteleri"
(1998), "Bir Kedi Bir Adam Bir Ölüm" (2001), "Gorbaçov'la
Devrim Üstüne Konuflmalar" (2003) adl› kitaplar› yay›mland›.
L‹VAR,
kay›k içinde, avlanan bal›klar› canl› tutmak için haz›r-
lanm›fl ve içinde sürekli taze su bulunan bölüm. ‹çinde canl› ba-
l›klar›n sakland›¤› her tür kap, bal›klar› büyütmek ve yumurtala-
r›n› almak için ›rmak a¤›zlar›nda ve göl-deniz birleflim yerlerin-
deki havuzlar için de ayn› terim kullan›l›r.
L‹ZOZOM,
0,3 mikron büyüklü¤ünde, canl› hücrelerde çok
say›da bulunan sitoplazma cisimci¤i. Lizozom, içerisindeki çok
say›daki enzimler, özellikle nükleaz ve fosfatazlar sayesinde, ge-
rekti¤inde sitoplazmay› sindirerek azalt›r. Örne¤in aç kalan bir
insan›n zay›flamas›, lizozomlar›n etkinli¤inden ötürüdür.
LOB‹,
belirli gruplara ç›kar sa¤lamak için kamuoyunu etkile-
yebilecek çevrelerle yak›nl›k kurmay› amaçlayan kiflilerin olufl-
turdu¤u topluluk. Önceleri ABD’de yayg›nlaflan bu terim, za-
manla di¤er dillere de girdi. Ço¤u zaman büyük flirketlere ç›kar
sa¤lamak ve istekleri do¤rultusunda yasalar›n ç›kar›lmas› için
ABD Senatosu’nda senatörlere etki edebilecek bir grubun olufl-
mas› fleklinde kendini gösterdi. Son zamanlarda, kimi ülkelerin
sempatizanlar› taraf›ndan parlamento üyeleri, bas›n kurulufllar›,
üniversite çevreleri vb. ortamlarla ilgili, ülkenin ç›karlar› do¤rul-
tusunda hareket edebilecek lobiler oluflturuldu. Bunlardan en
tan›nm›fllar› ABD’deki Yahudi, Ermeni ve Yunan lobisidir.
LOBUT,
sap› elle kavranacak incelikte ve flifle biçiminde bir
jimnastik aleti. Eskiden kale kuflatmalar›nda biniciler taraf›ndan
f›rlat›lan 70-80 cm. uzunlu¤unda, 5-6 cm. kal›nl›¤›ndaki sopa-
lara da “lobut” denirdi. ‹dman aleti olarak lobut, ilk kez ‹ranl›
güreflçiler taraf›ndan kullan›ld› ve bunlar demirden yap›l›rd›.
Günümüzdeki lobutlar a¤açtan yap›l›r ve çeflitli boylar› vard›r.
LO⁄USALIK,
yeni do¤um yapm›fl kad›n›n durumu. Bu dö-
nemde gebelikte de¤iflime u¤ram›fl baz› organlar normale dön-
meye çal›fl›r. Do¤umdan sonra 900 gr. olan dölyata¤›, lo¤usa-
l›k bitince 50 - 55 gr.a düfler. Di¤er üreme organlar› da normal
durumlar›na dönüflürler. Bu dönemde lo¤usa annenin sa¤l›¤›na
çok özen göstermesi gerekir. Mikrop kapmamas› gerekti¤inden,
hastal›kl› kimseler lo¤usaya fazla yaklaflmamal›d›r. Lo¤usal›k
durumunda ola¤an koflullarda iki ya da üç haftal›k bir dinlenme
yeterlidir.
LOJ‹ST‹K,
askerlik sanat›nda, ordular›n sefer hâlinde her
türlü ikmalinin düzgün bir flekilde yap›lmas›; bar›fl hâlinde ise
ordunun savafl gücünün ve harekât yetene¤inin sürekli haz›r tu-
tulmas›n›n sa¤lanmas› amac›yla yap›lan her türlü çal›flmaya ve-
rilen genel ad. Modern ordularda piyadelerin tam ikmal ile bir
yerden bir yere nakli için, piyade bafl›na 25 - 30 ton aras›nda çe-
flitli malzemenin nakli gerekmektedir. Lojistik çal›flmalar her
fleyden önce ordu birimlerine göre, yap›lacak bir sefer ve hare-
kât modellerine ba¤l› olarak bütün ihtiyaçlar›n›n tespit edilme-
siyle bafllar. ‹htiyaçlar tespit edildikten sonra bunlar›n sürekli te-
dariki, depolanmas› ve da¤›t›m›yla ilgili planlar yap›l›r. Bunlara
ba¤l› olarak, tafl›nma, bak›m, boflaltma, yükleme, personelin ba-
r›nd›r›lmas›, tesislerin yap›m›, bak›m›, iflletilmesi ve hizmetlerin
yürütülmesiyle ilgili lojistik planlar da yap›l›r. Harekât alan›n›n
büyüklü¤ü, yeri, arazi biçimi, iklim ve ulaflt›rma flartlar›, lojistik
deste¤i sa¤layacak birliklerin harekât›n› s›n›rlad›¤›ndan lojistik
planlar› her türlü flart için ayr› ayr› haz›rlan›r. Bugünkü ordular-
da, her türlü ikmal, boflaltma, sa¤l›k hizmetleri, ulaflt›rma, yolla-
ma ve yönetme, lojistik çal›flmalar›n kapsam› içindedir. Modern
ordularda, savafllar›n kazan›lmas› iyi haz›rlanm›fl lojistik planla-
r›na ve bunlar›n gere¤ince uygulanmas›na ba¤l›d›r. Modern lo-
jistik destek sa¤layan s›n›flar ordonat, levaz›m ve ulaflt›rmad›r.
LOKAVT,
iflverenin, iflyerini kapayarak ifli durdurmas›. Lo-
kavt, grevin karfl›t› olarak da tan›mlan›r. Lokavt yapan iflveren,
iflçisini çal›flt›rmad›¤› gibi, ona gündelik de vermez. Lokavt, ya-
salarla baz› hükümlere ba¤lanm›flt›r.
LOKMAN,
‹slâmiyet’ten önce yaflad›¤›na inan›lan efsanevi
hekim. De¤iflik efsanelerde kimi zaman hekim, kimi zaman fla-
ir, kimi zaman da bir devlet adam› olarak anlat›l›r. Kuran’da da
flair ve hekim olarak ad› geçer. Lokman, ‹ran’da ve daha sonra
Osmanl›larda, hekimli¤in atas› olarak tan›nm›flt›r. Bütün bitkile-
rin özünü bildi¤ine, ölümsüzlük ilâc›n› arad›¤›na inan›l›rd›.
LOKMANRUHU
→
ETER
LOKOMOT‹F,
demiryolu vagonlar›n› çekebilen ve kendisi
de bir vagon gibi hareket eden makine. Richard Trevithick’in
1804’te ‹ngiltere’de gerçeklefltirdi¤i ilk buharl› lokomotif, 70 ifl-
çiyi ve 10 ton demir cevherini 7 kilometre/saat h›zla tafl›yabil-
miflti. Daha sonra George Stephenson’un gelifltirdi¤i bir dizi
buharl› lokomotifle daha büyük h›zlara ulafl›ld› ve 1829’da de-
miryoluyla yolcu tafl›mac›l›¤› bafllad›. Buharl› lokomotif esas
olarak bir buhar makinesidir. Odun ya da kömürlü bir kazandan
elde edilen buhar gücüyle pistonun ileri - geri hareketi sa¤lan›r;
bu da mekanik bir sistem (eksantrik) arac›l›¤›yla tekerlekleri
döndürür. Buharl› lokomotifleri teknolojik bak›mdan 19. yüzy›l
sonlar›nda elektrikli lokomotifler izledi. 1920’lerde kullan›lmaya
bafllanan dizel lokomotifler ise buharl› lokomotiflerin yerini an-
cak 1950’lerden itibaren almaya bafllad›. Gücü 4.000 beygirgü-
cünün üzerinde olan dizel lokomotifleri yap›lm›flsa da yolcu
trenleri için 2.000 beygir gücü yeterlidir. Bu lokomotiflerde di-
zel motoru genellikle bir jeneratörü çal›flt›r›r ve bu da üretti¤i
elektrikle, tekerlekleri döndüren elektrik motorlar›n› besler. Mo-
tordan ç›kan hareketin tekerleklere t›pk› ifl makinelerinde ya da
otomobillerde oldu¤u gibi hidrolik ve mekanik sistemlerle akta-
r›ld›¤› dizel lokomotifler de vard›r. Elektrikli lokomotifler genel-
