MALTA
440
laflt›rma s›ras›nda diyastaz enzimi niflastay› flekere dönüfltürür.
Malt, bira üretiminde kullan›l›r. ‹fllem sonundaki art›klar da hay-
van yemi olarak ifle yarar.
MALTA
(Fr.: Malte, ‹ng.: Malta), Orta Akdeniz’de, Sicilya ile
Tunus k›y›lar› aras›nda (Sicilya’ya 93, Tunus’a 293 km) dört ada
üzerinde kurulmufl olan devlet. Bunlardan en büyü¤ü olan Mal-
ta 246 km
2
’dir. Gozo (76 km
2
), Comino ve Filfola ile birlikte
toplam alan› 316 km
2
, nüfusu 345.000, baflkenti La Valetta, en
büyük kenti Sliema’d›r. ‹ngilizce ve Malt›z dili konuflulur. Ço-
¤unlu¤un dini Katoliktir. Tar›m (Akdeniz meyve ve sebzeleri),
turizm ve baz› endüstriler (gemi onar›m› gibi) bafll›ca ekonomik
etkinli¤i meydana getirir. Fakat Malta’n›n as›l önemi, Akde-
niz’deki stratejik yeridir. Bu yüzden Fenikeliler döneminden be-
ri durmadan el de¤ifltirmifltir. Uzun süreden beri ‹ngiltere’ye ait-
ti. 1939-1945’te ‹ngiltere’nin Akdeniz’de önemli bir deniz üs-
süydü. 1964’ten beri ‹ngiliz Uluslar Toplulu¤u’na ba¤l› ba¤›m-
s›z bir devlettir. 13 Aral›k 1974’te cumhuriyet oldu.
MALTA SEFER‹,
Kanunî Sultan Süleyman döneminde,
Malta Adas›’na düzenlenen sefer. 1565 y›l›nda Osmanl› saray›na
ait baz› eflyalar› tafl›yan bir geminin Malta flövalyeleri taraf›ndan
ele geçirilmesi üzerine Malta’ya bir sefer yap›lmas› kararlaflt›r›l-
d›. Osmanl› donanmas› Piyale Pafla, Osmanl› kara ordusu K›z›l
Ahmet Pafla o¤lu Mustafa Pafla komutas›nda Malta’ya hareket
etti. Malta önlerinde bu kuvvete Trablusgarp Beylerbeyi Turgut
Pafla (Reis) da kat›ld›. Malta’y› savunan kuvvetlere La Valette ko-
muta ediyordu. Kuflatma s›ras›nda Turgut Pafla öldü. Malta’daki
baz› küçük kaleler al›nd›ysa da as›l Malta Kalesi al›namad›.
MALTAZ,
yulafta ve kimi organizmalarda bulunan bir enzim.
Maltozu hidrolize u¤ratarak glikoza dönüfltürür.
MALTEPE,
‹stanbul’un Anadolu yakas›nda ilçe. Nüfusu
330.469 (1997). Büyükflehir s›n›rlar› içinde, Kad›köy ile Kartal
ilçeleri aras›nda yer al›r. Geçmiflte sayfiye yerlerinden biri olan
Maltepe, yo¤un nüfus art›fl›yla birlikte yerleflme yeri hâline
dönüfltü.
MALTOZ
ya da
MALT fiEKER‹,
diyastaz enziminin ni-
flastaya etkisiyle maltta oluflan, normal flartlarda sert, kristal ya-
p›l›, suda çözünür bir disakkarit (C
12
H
22
O
11
). Maltobiyoz da
denir. fiekerkam›fl› flekerinden (sakkaroz) daha az tatl›d›r.
MAMAK,
Ankara iline ba¤l› ilçe ve bu ilçenin merkezi olan
kasaba. ‹lçe topraklar› üzerindeki tek yükselti Hüseyin Gazi da-
¤›d›r. Bay›nd›r Baraj› ve bu baraj›n ard›nda oluflan yapay gölün
bir bölümü ilçe s›n›rlar› içindedir. ‹lçedeki bafll›ca sanayi kuru-
luflu MKE’ye ba¤l› Gazmaskesi fabrikas›d›r. Yüzölçümü 161
km
2
, ilçe nüfusu 402.082, merkez nüfusu 389.229 (1997).
MAMUT,
filgillerden, dör-
düncü zamanda Asya, Avrupa
ve Kuzey Amerika’da yaflam›fl
bir memeli türü
(Elephas
primigenius).
Günü-
müzde ancak fosillerine rast-
lan›r. Sibirya’da hiç bozulmadan günümüze kadar gelmifl ma-
mut fosilleri bulunmufltur. Bitki yiyerek beslenen mamut iri, ka-
l›n postlu, derisi s›k k›llarla örtülü, 4. m.ye yak›n boylu ve uzun
savunma difllerinin boyu 4 m.yi bulabilen bir hayvand›. Diflle-
rinden o dönem insanlar› araç yapmakta yararlanm›flt›. Ayr›ca ‹lk
Ça¤ ma¤aralar›nda mamut resimlerine rastlan›r. Sürekli avlan-
ma ve iklimin sertleflmesi nedeniyle soylar› tükenmifltir.
MANAS DESTANI,
K›rg›z Türklerinin ba¤›ms›zl›k ve kah-
ramanl›k destan›. Bugün bile K›rg›z Türkleri aras›nda yaflamak-
ta olan ve yaklafl›k 18.000 m›sradan oluflan destan, 9. ve 10.
yüzy›llarda K›rg›zlar›n Kalmuklara karfl› yapt›klar› savafllar› ve
ba¤›ms›zl›klar›n› nas›l kazand›klar›n› anlat›r. Destan› ilk ortaya
ç›karan Velihanov’dur (1856). Daha sonra Radloff, destan› “Türk
Halk Edebiyat› Örnekleri” dizisinin 5. cildi olarak Almanca ya-
y›mlad› (1885).
MANASTIR,
Hristiyanl›kta, özel mülk edinmeksizin ortak bir
yaflam sürdüren dinî okul durumundaki yurt. Bu binalarda, be-
densel isteklere karfl› koyma vb. çileci ilkeler tafl›yan, baz› kesin
kurallara ba¤l› rahip ve rahibeler inzivaya çekilmifl bir flekilde
yaflarlar. Manast›rlar ilk olarak Do¤u’da görüldü ve 4. yüzy›lda
h›zla yay›lmaya bafllad›.
MANASTIR,
(yeni ad›
B‹TOLA
), Makedonya’da, Yuna-
nistan s›n›r› yak›n›nda tarihî kent. Osmanl› yönetimi döneminde
Türklerin en yo¤un olarak yaflad›klar› merkezdi, Atatürk ilk as-
kerî ö¤renimini burada yapm›flt›. Tar›m ürünleri pazar›d›r ve ba-
z› endüstriler kurulmufltur. Nüfusu 122.000.
MANAVGAT,
Antalya iline ba¤l› ilçe ve bu ilçenin merkezi
olan kasaba. Manavgat Çay›’n›n iki kenar›nda, Antalya-Alanya
karayolu üzerindedir. Side harabeleri ve Manavgat Ça¤layan› ile
ünlüdür. Ekonomik etkinliklerini pamuk, çeltik ve bu¤day üreti-
mi ile turizm oluflturur. Yüzölçümü 2.283 km
2
, ilçe nüfusu
167.468, merkez nüfusu 76.313 (1997).
MANAVGAT ÇAYI,
Akdeniz Bölgesi’nde akarsu. Uzunlu-
¤u 90 km. olup Bat› Toroslar’da fieytan Da¤›’ndan do¤ar, enge-
beli bir yöreden güneye do¤ru akar. Manavgat yak›nlar›nda,
ovaya girmeden önce, Manavgat Ça¤layan›’n› oluflturur, Ma-
navgat merkezinden geçerek Side dolaylar›nda Akdeniz’e dökü-
lür. Üzerinde 1984 y›l›nda iflletmeye aç›lan Oymap›nar Baraj› ve
hidroelektrik santral› kuruludur.
MANCINIK,
a¤›r demir ve tafl gülle atmaya yarayan eski bir
savafl arac›. Araç, bir ucunda kepçe, di¤er ucunda da karfl› a¤›r-
l›kta bulunan bir kald›raç mekanizmas›yla çal›fl›r. Uçak gemile-
rinde, kalkacak uça¤› f›rlatmaya yarayan makineye de manc›n›k
denir. Manc›n›k, ilk kez Eski Yunanl›lar taraf›ndan, son kez de
1480’de Rodos Kuflatmas›’nda kullan›lm›flt›r. Toplar›n ve topçu-
lu¤un geliflmesi, manc›n›¤› ortadan kald›rm›flt›r.
MANÇO, Bar›fl
(1943 ‹stanbul -1999 ‹stanbul), Türk pop
müzi¤i sanatç›s›. Belçika Kraliyet Akademisi’nden mezun oldu.
Okul s›ralar›nda müzikle ilgilenmeye bafllad›. Yurt d›fl›nda mü-
zik e¤itimi gördü. Sözleri de kendisine ait olan besteleriyle k›sa
