MALT
439
r›l› olamay›nca imparator, kendisinin komuta edece¤i büyük bir
Bizans ordusunu haz›rlad› ve 13 Mart 1071’de ‹stanbul’dan ay-
r›ld›. Bizans ordusunda, Bizansl›lardan baflka Franklar, Nor-
manlar, Slavlar, Gürcüler hatta Müslüman olmayan Peçenekler,
Uzlar gibi Türk kavimleri de vard›. Bizans ordusunun mevcudu
200.000 kifliyi bulmufltu; ayr›ca büyük bir manc›n›k, 3.000 ara-
ba ile tafl›nan a¤›rl›klar vard›. Alparslan 50.000 kiflilik iyi e¤itil-
mifl ordusuyla Malazgirt Kalesi önünde düflman› beklemeye
bafllad›. Bu yer Van Gölü’nün 45 km kadar kuzeyinde bulunu-
yordu. 26 A¤ustos sabah› iki ordu, karfl›l›kl› olarak 7-8 km me-
safede yer ald›lar. Ö¤leden hemen sonra bafllayan savaflta, Bi-
zans ordusunun merkezinde imparator, sa¤ cenahta Nikiforos
Briennios, ihtiyatta Prens Andronikos bulunuyordu. Savafl›n ilk
anlar›nda Bizans ordusunda yer alan Peçenek ve Uzlar saf de-
¤ifltirerek soydafllar›n›n yan›nda yer ald›lar. Türklerin yo¤un ok
hücumundan sonra merkez taraf› sahte bir geri çekilifl yapt›; bu-
na kanan imparator bütün gücüyle yüklendi. Akflama do¤ru ol-
dukça ilerleyen ve kapanan Türk kanatlar›n›n aras›nda kalan Bi-
zans ordusu k›smen imha edildi. Geriye kalanlar, imparator da
dahil olmak üzere teslim olarak canlar›n› kurtard›lar. Bizans’›n
Urfa, Antakya dolaylar›n› vermesi, a¤›r bir savafl tazminat› öde-
mesi karfl›l›¤›nda Romanos Diogenis ile bar›fl antlaflmas› yap›l-
d› ve imparator sarbest b›rak›ld›. Ancak bu antlaflman›n hiçbir
flart› yerine getirilmedi¤inden Türk fetihleri aral›ks›z sürdü.
MALCOLM X
(1925 Omaha-1965 New York), Amerikal›
zenci lider. As›l ad› Malcolm Little’d›r. Maceral› bir gençlik dö-
nemi geçirdi. Daha sonra “Black Power” (Kara ‹ktidar) hareketi
içindeki “Black Muslims” (Siyah Müslümanlar) örgütünün ey-
lemlerine kat›ld›. Zenci hareketinin önemli liderlerinden say›lan
Malcolm X, eflitli¤e dayanan bar›flç› hareketten, gerçek Kara
Güç’ün do¤ufluna geçiflin simgesidir. ABD’de ba¤›ms›z bir zen-
ci cumhuriyeti kurulmas›n› savundu. 1964’te “Muslim Mosque,
‹nc.” adl› kendi dinsel örgütünü, 1965’te Afrika-Amerika Birli¤i
Örgütü’nü kurdu. Ayn› y›l Afrika ve Orta Do¤u’yu ziyaret etti.
Mekke’de hac› oldu. New York’a döndükten k›sa süre sonra bir
kongre s›ras›nda öldürüldü. Yaflam›n›n son y›l›nda gazeteci ve
yak›n dostu Alex Haley’e otobiyografisini dikte etti. “The Auto-
biography of Malcolm X” ad›yla yay›mlanan bu yap›t, onu, özel-
likle zenci gençli¤in ideolojik kahraman› hâline getirdi.
MALD‹V ADALARI
(‹ng. Maldive ‹slands), Hint Okyanu-
su’nda tak›madalar ve üzerinde kurulan küçük devlet. Hindis-
tan’›n güneybat›s›nda, Lakdiv Adalar›’n›n güneyinde, genifl bir
deniz alan›na da¤›l›r. 12’si nispeten büyük, 172’si yerleflilmifl
2.000 kadar mercanadas›ndan oluflur. Baflkenti Malé, dili Dive-
hi, dini ‹slâml›k’t›r. 1968’den beri ba¤›ms›z bir devlettir. 1982’de
‹ngiliz Uluslar Toplulu¤u’na kat›ld›. Ekonomisi bal›kç›l›¤a daya-
n›r (bal›k ve bal›k ürünleri d›flsat›m›n % 95’ini oluflturur). Ayr›-
ca hindistancevizi, ananas, turunçgiller yetifltirilir. Ticaretini en
çok Sri Lanka ve Hindistan’›n Malabar k›y›lar›yla yapar. Yüzöl-
çümü 298 km
2
, nüfusu 244.644 (1995).
MAL‹
(eski Frans›z Sudan›), Bat› Afrika’da devlet. Cezayir, Ni-
jer, Yukar› Volta, Fildifli K›y›s›, Gine, Senegal ve Moritanya ile
s›n›rlan›r. Yüzölçümü 1.240.000 km
2
, nüfusu 9.900.000
(1997), baflkenti ve en kalabal›k kenti Bamako, resmî dili Fran-
s›zca (Bambara yerli dili), ço¤unlu¤un dini Müslüman’d›r. Gü-
neydeki savan ve bozk›rlarla kuzeydeki çöller aras›nda yer alan
Mali, beflerî bak›mdan Kuzey Afrika’n›n beyaz ›rk› ile zenci Afri-
kas› aras›nda bir geçifl alan›d›r. Yeralt› kaynaklar› bak›m›ndan
zengin olmakla beraber, Ekonomisi tar›m ve hayvanc›l›¤a daya-
n›r. Özellikle Nijer Vadisi’nde pirinç, dar›, m›s›r, tütün yetifltiri-
lir. Bafll›ca ihraç ürünleri ise yerf›st›¤› ve pamuktur. Endüstri he-
men hemen yoktur. 1959’da Frans›z ve Senegal birleflerek “Ma-
li Federasyonu”nu kurdular ve 1960’ta ba¤›ms›zl›klar›n› kazan-
d›lar. Fakat bu federasyon k›sa bir süre sonra parçaland›. Sene-
gal ve Frans›z Sudan› ayr› birer devlet hâlinde örgütlendiler. Bu
arada Frans›z Sudan›, Mali ad›n› muhafaza etti. 1979’dan beri
cumhuriyetle yönetilir.
MAL‹KÎL‹K,
Sünnî dört mezhepten biri olan ve 8. yüzy›lda
‹mam Malik taraf›ndan Medine’de kurulan mezhep. Medine, Ku-
zeybat› Afrika ve Sudan dolaylar›nda yayg›nd›r. Nedeni ise bu
ülkelerin, öbür mezheplerin do¤du¤u Irak’a uzak olmas› ve hac
için gelen Müslümanlar›n Mekke ve Medine bilginlerinden etki-
lenmeleriyle o ça¤larda ço¤unlu¤u göçebe olan bu halklar›n,
Malikîli¤i kendi yaflant›lar›na daha uygun bulmalar›d›r. Mezhe-
bin temel dayanaklar› Kuran ve hadis ile ilk üç halifenin (Ebu-
bekir, Ömer, Osman) eylem ve sözleridir. Bunlar›n yorumlan-
mas› bile uygun görülmez.
MAL‹NEZYA
→
MELANEZYA
MALKOÇO⁄ULLARI,
Osmanl› tarihinde ünlü bir ak›nc›
ailesi. Rumeli’ne ak›nlar yapan Malkoço¤ullar›n›n merkezi Si-
listre idi. Ailenin en büyü¤ü Malkoço¤lu Mustafa Bey’dir. Bu
bey, Sivas’› Timur kuflatmas›na karfl› 18 gün savunmufltur. Bali
Bey zaman›nda da ün kazanan aile, Lehistan, Galiçya ve Podol-
ya’ya ak›nlar düzenlemifltir. Çeflitli seferlere de kat›lan Malkoço-
¤ullar› ailesinin son kufla¤›ndaki en önemli kifli, sadrazaml›¤a
kadar yükselen Malkoço¤lu Ali Pafla’d›r. 1604 y›l›nda Macaris-
tan Seferi’nde ölmüfltür.
MALLORCA
ya da
MAYORKA,
Balear grubunun en bü-
yük adas› (‹spanya). Yüzölçümü 3.367 km
2
, nüfusu 561.285
(1990), merkezi Palma’d›r. Orta k›sm›, etraf› da¤larla çevrili bir
ovad›r. K›y›lar, özellikle kuzeybat› k›y›s› sarp ve kayal›kt›r. Bu¤-
day, turfanda meyve, sebze, turunçgiller ve zeytin yetifltirir. Çok
iyi örgütlenmifl olan turizm, en önemli gelir kayna¤›d›r.
→
BA-
LEAR ADALARI
MALMÖ,
‹sveç’te, Malmöhus ilinin yönetim merkezi olan
kent. Nüfusu 234.796 (1992). Ülkenin güneyinde bir ticaret li-
man›d›r. Ticaret ve sanayi geliflmifltir. Tersaneler, makine yap›-
m›, çimento, dokuma, deri, plastik maddeler, kauçuk sanayileri
önemlidir. Kentte özellikle 15. yüzy›ldan kalma kale, kilise gibi
tarihi yap›tlar da yer al›r.
MALT,
çimlendirilip daha sonra ›s›t›larak kurutulan tah›l (ge-
nellikle arpa). Maltlaflt›rma ifllemi 2-4 gün ›slak tutulan tah›l›n
7-11 gün boyunca çimlendirilip 40-45ºC’ta kademeli olarak ku-
rutulmas› ve 80-90ºC’ta k›sa süreli kavrulmas›yla yap›l›r. Malt-
