MANGA
441
sürede üne kavufltu. TRT’de yapt›¤› çocuk programlar›nda çeflit-
li dünya ülkelerini ilginç yanlar›yla tan›tt›. “Baba Beni Eversene”
filmiyle sinema oyunculu¤u da yapt›.
MANÇURYA,
Kuzey Çin’de bölge. 1831-1945 y›llar› ara-
s›nda Japonya nüfuzu alt›nda kurulan eski Mançukuo ülkesi,
bugün Çin’in kuzeydo¤usunda yer alan üç eyaletten oluflur:
Hei-lung-chiang, Chi-lin ve Liaoning. Mançurya ad› art›k kulla-
n›lmamaktad›r. Yüzölçümü 1.515.000 km
2
, bafll›ca kentleri:
Shenyang (Mukden), Harbin, Changchun, Dairen, Antung, Ki-
rin. Topraklar› çok bitektir. Soya, tah›l, pamuk, keten-kenevir,
flekerpancar›, tütün yetifltirilir. Ayr›ca hayvanc›l›k ve ormanc›l›k
yap›l›r. Yeralt› kaynaklar› bak›m›ndan da zengindir (kömür, de-
mir, manyezit). Bafll›ca kentleri birer endüstri merkezidir.
MANDA,
devletler hukukunda, I. Dünya Savafl›’ndan sonra
ortaya ç›kan bir deyim. I. Dünya Savafl›’n› baflar›yla sona erdi-
ren ‹ngiltere, Fransa, Japonya, Belçika gibi devletlerin Osmanl›
topraklar›n› ve eski Alman sömürgelerini kendi sömürgeleri du-
rumuna getirmelerine yard›mc› olmufltur. Milletler Cemiyeti Mi-
sak›’n›n 22. maddesine göre, I. Dünya Savafl›’ndan yenik olarak
ç›kan Almanya’n›n sömürgeleri ve Osmanl› topraklar› (A), (B) ve
(C) olmak üzere üç gruba ayr›lm›flt›. A grubuna giren topraklar›
Osmanl› Devleti’nin Arap topraklar› oluflturuyordu. B grubuna
giren topraklar Afrika’da eskiden Alman sömürgesi olan toprak-
lard›. C grubu ise Güneybat› Afrika’da ve Büyük Okyanus’taki
baz› Alman sömürgeleriydi. Milletler Cemiyeti Misak›’na göre
bu topraklar üzerinde yaflayan uluslar kendilerini yönetemez
olarak kabul edilerek Milletler Cemiyeti’nin gözetiminde ‹ngilte-
re, Fransa, Belçika ve Japonya yönetimine b›rak›l›yordu. I. Dün-
ya Savafl› sonunda Anadolu’da da bir Amerikan mandas› kurma
giriflimi olmuflsa da, Kurtulufl Savafl›’n›n baflar›ya ulaflmas›
üzerine, bu giriflim baflar›s›zl›kla sonuçlanm›flt›r.
MANDAR‹N,
Çin’de eskiden en üst düzeydeki yöneticilere
verilen unvan. Sözlük anlam› “dan›flman”d›r. Bu unvana ulafla-
cak kifli, edebiyat ve mitoloji konular›nda çok zorlu geçen yar›fl-
malar› kazanmak zorundayd›. Sözcük, günümüz Çincesinin en
önemli lehçelerinden Kuan-Hoa anlam›na da gelir.
MANDELA, Nelson Rolihlahla
(1918 Umtata/Güney
Afrika), Güney Afrikal› siyasetçi. Hukuk ö¤renimi gördü, 1944’te
Afrika Ulusal Kongresi’ne kat›ld›. K›sa sürede siyahlar›n kurtu-
lufl hareketinin önderi durumuna geldi. 1958’den sonra iktidar-
daki Ulusal Parti’nin ›rk ayr›m› politikas›na karfl› çeflitli eylemler
örgütledi. 1961’de Afrika Ulusal Kongresi’nin yan örgütü Ulu-
sun M›zra¤›’n› kurdu ve baflkan› oldu. 1962’de yurt d›fl›na ç›kt›
ve Afrika ülkeleri ile sosyalist ülkelerden yard›m sa¤lad›. Ülke-
ye dönüflünde tutukland› ve beyaz yönetim taraf›ndan yaflambo-
yu hapis cezas›na çarpt›r›ld›. 28 y›l hapiste kalan Mandela, ›rk-
ç›l›¤a karfl› mücadelenin simgesi hâline geldi ve 1990’da ser-
best b›rak›ld›. 1991’de Afrika Ulusal Kongresi baflkan› oldu. Ni-
san 1994 seçimlerinde cumhurbaflkan› seçildi. F. De Klerk ile
birlikte Güney Afrika’da demokratikleflme sürecinin mimarlar›n-
dand›r. 1993’te Nobel Bar›fl Ödülü’nü kazand›. Mandela 1979’da
Nehru Ödülü’nü, 1983’te UNESCO’nun Simon Bolivar Ödülü’nü
ald›. Konuflma ve yaz›lar›n›n bir bölümünü “No Easy Walk to
Freedom” (1965, Özgürlük Yolu Güçlüklerle Doludur), “The
Struggle Is My Life” (1978, Mücadele Hayat›md›r), “I Am Pre-
pored to Die” (1979, Ölmeye Haz›r›m) adl› yap›tlarda toplad›.
MANDIRA,
süt ve süt ürünlerinin elde edildi¤i ve süt hayvan-
lar›n›n bak›l›p bar›nd›r›ld›¤› yer. Türkiye’de genellikle küçük ifllet-
meler ve peynirhaneler hâlinde faaliyet gösteren mand›ralar, Süt
Endüstrisi Kurumu’nun kurulmas›, yeni yöntemler ve büyük ser-
mayelerle çal›flan iflletmelerin yayg›nlaflmas› nedeniyle azald›lar.
MANDOL‹N,
ikifler ikifler ayn› de¤erde dört çift telli bir çal-
g›. fiiflkin kar›nl› ve k›sa sapl›d›r. Ses düzeni keman›nkine eflit-
tir. Orkestra d›fl› b›rak›lm›fl, daha çok hafif müzik ve halk müzi-
¤i çalg›s›d›r.
MANEJ,
atlar›n e¤itildi¤i alan. Normal olarak boyutlar› 20x60
m.dir. K›fl›n çal›flan kapal› manejlerin çevresi tahta duvarl›, ze-
mini kum, talafl ve samanla kapl›d›r. Yazlar› ise çimenle kapl›,
a¤aç parmakl›kla çevrili manejlerde çal›fl›r. Belli noktalara ko-
nan aynalarla binicinin, kendi binifl fleklini ve at›n duruflunu
kontrol etmesi sa¤lan›r.
MANET, Edouard
(1832 Paris-1883 Paris), Frans›z res-
sam. Ortaö¤reniminden sonra bir gemiyle miço olarak Brezil-
ya’ya gitti; dönüflünde Thomas Couture’ün atölyesine girerek
1850-1856 y›llar› aras›nda orada çal›flt›. ‹talya, Hollanda, Al-
manya ve ‹spanya’ya gitti. Raffaello, Franz Hals, Vélasquez ve
Goya’n›n çal›flmalar›n› inceledi. ‹lk yap›tlar› “Kirazl› Çocuk” ve
“Köpekli Çocuk” tablolar›nda ‹spanyol pitoresk figürlerinin etki-
leri görülür. Daha sonra bir galeride sergiledi¤i, aralar›nda “Lo-
la de Valence “ (Valensiyal› Lola, 1862), “La Musique aux Tuil-
leires” (Tuilleires’de Konser, 1863) gibi yap›tlar›n›n bulundu¤u
on yedi tablosu elefltirmenlerce çok sert tepkilerle karfl›lanmas›-
na ra¤men, dönemin en önemli ressamlar›ndan Monet, Pissaro,
Renoir ve Cézanne taraf›ndan çok baflar›l› olarak de¤erlendiril-
di. Üstelik bu sanatç›lar Manet’yi ekollerinin öncüsü sayd›lar.
Ancak 1863’te “Le Déjeuner sur l’Herbe” (Çay›rda Ö¤le Yeme¤i)
adl› tablosunun Salon’da (Louvre) sergilenmesi kabul edilmedi;
reddedilen yap›tlar›n sergilendi¤i salonda sunuldu. 19. yüzy›l›n
en büyük portre ressam› olarak bilinen Manet, Zola’n›n da bir
portresini yapt›. Birçok tablosu Salon’a kabul edilmeyen sanat-
ç›, Alma Köprüsü’nde açt›¤› özel sergiyle flimflekleri üstüne çek-
ti. Böylece olaylar›n ressam› olarak an›ld›. Gravür çal›flmalar› da
olan Manet, 1882’de Legion d’Honneur niflan›n› ald›. Yaflam›n›n
sonlar›nda felce yakalanan sanatç› bu durumdan etkilendi ve az
yorucu teknikler kullanarak “La Blonde aux Sein Nu” (Ç›plak
Gö¤üslü Sar›fl›n) gibi tablolar yapt›. ‹zlenimcili¤in öncülerinden
say›lan Manet, aç›k ve yal›n renkleriyle, f›rças›n›n kararl›l›¤›yla,
içerikteki korkusuzlu¤u ve elefltirelli¤iyle resim sanat›na nitelik-
sel de¤ifliklikler getirdi. Bafll›ca yap›tlar›: “Olympia” (1865),
“Fifre” (1866), “Execution de Maximilien” (Maximilian’›n ‹da-
m›), “Bon Bock” (Bira Barda¤›, 1873), “Le Balcon” (Balkon,
1869), “Sur les Berges de la Seine” (Sen Nehri Boylar›nda,
1874), “Bar aux Folies-Bergère” (Folies-Bergère’de Bar, 1881).
MANGA,
on bir kiflilik askerî birlik. On er ve bir manga ça-
