MASAJ
448
olojisi). Komünistler Ligas›’n›n karar› uyar›nca, “Manifest der
Kommunistischen Partei” (Komünist Parti Manifestosu) adl›
ünlü yap›t›n› kaleme ald› ve ‹ngiltere’de Almanca yay›mlatt›
(1848). Marx özetle flunlar› ileri sürer: ‹ktidara geçme olgusunu
yak›nlaflt›racak etkenlerden biri de proletaryan›n kendi içinde
ço¤almas› olacakt›r. Yoksullaflan iflçi kendi üretti¤ine yabanc›-
laflmakta, emekle sermaye aras›ndaki uçurum böylece yabanc›-
laflma etkeniyle daha da büyümektedir. Sonunda burjuva devle-
ti, uzun süredir korudu¤u yeri, proletaryaya b›rakarak tarih sah-
nesinden çekilecektir. Böylece s›n›fs›z toplumun gerçekleflmesi
süreci bafllayacak, bu süreçte özel mülkiyet tümüyle ortadan
kald›r›lacakt›r.
MASAJ,
vücuttaki fazla ya¤lar› eritmeye ya da tedaviye yöne-
lik olarak, el, elektrik, su gibi araçlar› kullanarak dokular üzeri-
ne etki yapmay› amaçlayan iyilefltirme ve bak›m yöntemi.
MASAL,
yarat›c›s› bilinmeyen ve a¤›zdan a¤›za sürüp gelen,
ola¤anüstü, düfl ürünü olaylarla örülü anlat› türü. Masallar, ola-
¤anüstü olabildikleri gibi gerçekçi de olabilir, yani gerçek kifli-
lere, gerçek olaylara dayand›klar› izlenimini veren masallar da
vard›r. Ama her iki masal çeflidinde de düfl ürünü, uydurma
olufl, ana niteliktir. Bu ise biçimde, anlat›mda belirginleflir. Söz-
gelimi, destanc›n›n tersine masalc›, dinleyenleri anlat›lanlara
inand›rmak sav›nda de¤ildir. Ne de hikâyeci gibi anlat›lanlara
gerçek süsü vermek ister. Daha masal›n bafl›ndaki tekerlemeyle
dinleyici masala haz›rlan›r. Olay›n uydurmal›¤›na dikkati çekilir.
Anlat›msa k›sa ve yo¤undur. Olaylar önemlerine göre s›ralana-
rak aktar›l›r ve mifl’li geçmifl, flimdiki zaman ya da genifl zama-
n›n rivayeti kullan›l›r. Masallar, konular›na göre flu ana çeflitle-
re ayr›l›r: 1) Hayvan masallar›; 2) As›l masallar, ola¤anüstü ma-
sallar, gerçekçi masallar; 3) Güldürücü öyküler, nükteli f›kralar,
yalanlamalar; 4) Zincirlemeli masallar. Kahramanlar› hayvanlar-
dan seçilen ve daha çok ö¤retici nitelik tafl›yan hayvan masalla-
r› k›sa olur, bafllama tekerlemeleri de yoktur. Ola¤anüstü masal-
lar›n kahramanlar› da insanlarla cinler, periler, devler gibi do¤a
d›fl› varl›klard›r. Gerçekçi masallarda bu kifliler pek de¤iflmez.
Ama temel konu halk aras›nda seçilmifl tiplerin serüvenleridir.
Güldürücü masallar ise f›kra deyimiyle nitelenir. Yalanlamal›
masallar›n ana niteli¤i yalana dayanmalar›d›r. Zincirlemeli ma-
sallar da kurulufllar›ndaki özellikle ötekilerden ayr›l›r. Küçük,
önemsiz olaylar›n birbiri ard›na ba¤lanmas›yla oluflturulmufllar-
d›r. Ba¤lant› ögesinin (masal kiflileri ya da olaylar) say›s› ölçü-
sünde masal uzar gider. Masallar sözlü halk edebiyat› türleri
içinde ülkeden ülkeye, ça¤dan ça¤a en çok yay›lan ürünlerdir.
Bu bak›mdan masallar›n ço¤u konular› ve anlat›mlar› aç›s›ndan
dilleri ve kültürleri farkl› uluslar aras›nda ortakt›r.
MASKE,
kumafl, karton, plastik vb.den yap›lm›fl, çeflitli ne-
denlerle yüze geçirilen örtü ya da yapma yüz. “Eskrim maskesi”
ile “gaz maskesi” korunmak için; flenliklerde, balolarda, mukav-
vadan yap›lm›fl maskeler maskaral›k için; tahta ya da deriden
yap›lan trajik ve komik maskeler, tiyatroda oyuncular taraf›ndan
kullan›l›r. Maskenin çok eski bir tarihi vard›r. Tafl Ça¤›’ndan bu
yana kullan›lagelmifltir. ‹lkel insanlar, av aletlerinin üzerine, av-
lanma s›ras›nda kendilerine u¤ur getirmesi ve ruhlar›n yard›m
etmesi için, baz› korkunç maskeler takarlard›. Bu maskelerle
kendilerini hayvanlardan koruyabileceklerine inan›rlard›. Mas-
keler, korunma arac› olarak ilk kez Orta Ça¤’da kullan›ld›. Atl›-
lar, savafl s›ras›nda maske takt›lar, bundan sonra eskrimde
maske kullan›lmas› gelenek hâline geldi. Fenikeliler, M›s›rl›lar,
Yunanl›lar ve Asurlular zaman›nda tan›nm›fl kimselerin, ölmüfl
ya da hayatta olanlar›n yüzlerinin kal›b› al›narak maskeleri yap›-
l›rd›. Ayr›ca, Eski Yunanistan’da, Fenike ve M›s›r’da ölülerin
yüzlerine, öbür dünyada onlara yol gösterece¤ine inand›klar› al-
t›n, gümüfl ve tunçtan yap›lm›fl maskeler tak›l›rd›. Maske, tiyat-
ro sanat›nda eski Yunanl›larda önemli bir rol oynad›.
MAST‹KA,
sak›za¤ac› reçinesi. Koku maddesi olarak rak›ya
kat›l›r, alkollü ince vernik yap›m›nda kullan›l›r. Sözcük, sak›z ra-
k›s› anlam›na da gelir.
MAfiATHÖYÜK,
Tokat ilinde, Zile’nin 20 km. kadar gü-
neybat›s›ndaki Maflat köyünde höyük. 1943’te yörede bir Hitit
tabletinin bulunmas›ndan sonra yap›lan kaz›larda Bak›r Ça¤›’na
kadar uzanan buluntular ele geçti; tafl temelli ve kerpiç duvarl›
basit yap›lar ortaya ç›kar›ld›.
MAfiLAH,
tek parçal›, kol yerleri yar›k, bol dikilmifl bir tür
kad›n üstlü¤ü. Eskiden genellikle kentli kad›nlar giyerdi.
MATEMAT‹K,
bütün bilimsel disiplinlerce ortaklafla kulla-
n›lan temel araç. Matematik iki ana bölüme ayr›l›r: Saf (soyut)
matematik ve uygulamal› matematik. Saf matematik, niceliklerin
soyut incelenmesini temel al›r ve böylece say›lar bilimini (arit-
metik ve bunun genellenmesi olan cebir) ve topluca geometri
olarak ifade edilen konularla (analitik geometri, öklid geometri-
si, ölçüm, öklidiyen d›fl› geometri, trigonometri ve zaman za-
man da topoloji) bunlar›n uzant›s› durumunda olup topluca
analiz ad› verilen konular› kapsar. Modern matematikte bu ko-
nular›n ço¤u kümeler teorisiyle ifllenir. Uygulamal› matematik,
soyut matemati¤in çeflitli olaylara uygulanmas›d›r. Bu nedenle
özellikle fizik ve mühendislikle s›k› iliflkisi vard›r. Kapsad›¤› öz-
gül konular aras›nda Boole cebiri (kümeler teorisinin mant›¤a
uygulanmas›), oyun teorisi (matematiksel mant›¤›n oyunlar dü-
zenleyerek karar vermeye, dolay›s›yla ticari, siyasî ve savafl
problemlerine uygulanmas›), enformasyon teorisi (iletiflim sis-
temleriyle iletilen bilginin maksimuma, bu s›rada meydana ge-
len hatalar› da minimuma indirmeyi amaçlayan matematiksel
disiplin), olas›l›k, istatistik ve vektör analizidir (analiz ve cebir
tekniklerinin, vektörlerin incelenmesinde kullan›lmas›).
MATKAP,
sert malzemeye delik açmaya yarayan kesici alet
ve bu aletin tak›ld›¤› makine. Makineyle aleti birbirinden ay›rt
etmek için kesici uca “matkap ucu” denir. Matkaplar elle ya da
elektrikle çal›flan makinelerdir. Portatif, elektrikli el matkaplar›y-
la küçük delikler kolayca aç›labilir. Sanayide ise matkap tezgâh-
lar› kullan›l›r. Tezgâhlar, yapt›klar› ifle göre de¤iflik biçim ve bo-
yutta olur. Normal olarak delinecek parça, konumu ayarlanabi-
len yatay tablaya ba¤lan›r ve düfley çal›flan matkap ucu, bir kol-
la indirilerek parçaya temas ettirilir. Radyal matkaplarda ise
