MARGAR‹N
446
MARGAR‹N,
bitkisel ve hayvansal ya¤lara, süt ürünleri, ki-
mi koruyucu maddeler, emülsüyonlaflt›r›c› maddeler, tereya¤ ve
tuz kar›flt›r›larak haz›rlanm›fl yar› kat› ya¤. ‹lk kez 1860’larda, III.
Napoléon’un tereya¤› yerine ucuz bir ya¤ bulunmas› için açt›¤›
kampanyadan esinlenen Frans›z kimyageri Hippolyte Mége-
Mouriés taraf›ndan bulunmufltur. Önceleri hayvansal ya¤lar,
özellikle balina ya¤›ndan yap›lan margarinler daha sonra, he-
men yaln›zca bitkisel ya¤ (soya, m›s›rya¤› vb.) kullan›larak ya-
p›lm›fllard›r. Günümüzde, s›v› ya¤lar›n nikel tozlar›yla kar›flt›r›l›p
bas›nç alt›nda hidrojenle 200ºC s›cakl›¤a ›s›t›larak, doymufl hâ-
le getirilmesiyle elde edilir. Tereya¤›na oranla besin de¤eri az
olan margarine tereya¤› ve vitaminler kat›larak, besin de¤eri
yükseltilebilir.
MARKA,
bir nesneyi tan›tmaya ya da di¤erlerinden ay›rmaya
yarayan, resim ya da harfle yap›lan iflaret, bellilik, belgi. Marka-
lar, çeflitli amaçlarla kullan›labilir. Eskiden, genellikle bir mal›n
kime ait oldu¤unu belirtmek için mal, belirli bir iflaretle marka-
lan›rd›. Bunun yan› s›ra zoologlar da çeflitli hayvan davran›flla-
r›n› incelerken (kufl vb.), markalama yöntemini kullan›rlar. Tica-
ret ve sanayide markalar, firman›n mal› say›l›r ve baflka bir fir-
ma taraf›ndan izinsiz kullan›lamazlar.
MARKO PAfiA
(? - 1888 ‹stanbul), devlet adam› ve doktor.
T›bbiyei fiahane’de t›p ö¤renimi gördü. Daha sonra ayn› okulun
naz›rl›¤›na (dekanl›¤›na) getirildi. K›r›ml› Doktor Aziz Bey ile bir-
likte Hilâliahmer’in (K›z›lay) kuruluflunda çal›flt›. 1878’de II. Ab-
dülhamit taraf›ndan Ayan Meclisi’ne seçildi. Kendisine anlat›lan
dertleri sab›rla dinlemesiyle tan›n›r. Bu özelli¤i halk aras›nda
yayg›n olarak kullan›lan “derdini Marko Pafla’ya anlat” biçimin-
de deyimleflmifltir.
MARKO POLO
→
MARCO POLO
MARKS‹ZM,
Karl Marx ve Friedrich Engels taraf›ndan ortaya
konulan diyalektik ve tarihsel maddeci, bilimsel dünya görüflü.
MARMARA ADASI,
Marmara Denizi’nde ada ve Bal›kesir
iline ba¤l› ilçe. Kap›da¤ Yar›madas›’n›n kuzeybat›s›nda, Paflali-
man›, Avfla ve Ekinlik adalar›n›n kuzeyinde yer al›r. ‹stanbul’un
30 mil kadar bat›s›ndad›r. Da¤l›k, fakat k›y›lar› küçük koy ve bu-
runlarla parçalanm›fl bir ada olan Marmara’n›n alan› 117,18
km
2
(Gökçeada’dan sonra Türkiye’nin ikinci büyük adas›), k›y›-
lar›n›n uzunlu¤u ise 72.5 kmdir. Her yan›ndan dik yamaçlarla
birden yükselir; üzeri nispeten düzdür. Marmara, adan›n güney-
bat› k›y›s›nda, Aba ve Kole burunlar› aras›nda bir koyda kurul-
mufltur. Ayr›ca Ç›narl›, Gündo¤u, Ovaköy, Asmal› ve kuzey k›y›-
da yer alan Saraylar ad›n› tafl›yan befl köyü ile birçok taflocakla-
r› vard›r. 30 y›l öncesine kadar adan›n geçim kayna¤› zeytinci-
lik, taflocaklar› (mermer, mermer tozu, granit), bal›kç›l›k ve kü-
çük ölçüde hayvanc›l›kt›. Yak›n y›llara dek bir bal›k konservesi
fabrikas›n› besleyen bal›kç›l›k, eski önemini büyük ölçüde yitir-
mifltir. Adan›n bugün en önemli gelir kayna¤›, son 30 y›ldan be-
ri giderek canlanan turizmdir. ‹lçe nüfusu 8.203, merkez nüfusu
2.091 (1997).
MARMARA BÖLGES‹,
Türkiye’nin kuzeybat›s›nda bulu-
nan, ad›n›, ortas›nda bulunan Marmara Denizi’nden alan co¤rafî
bölge. 67.300 km
2
’lik bu bölge Anadolu Yar›madas›’n›n kuzey-
bat› köflesi ile Avrupa’n›n güneydo¤u köflesini oluflturan Do¤u
Trakya’y› da içine al›r. Marmara Bölgesi, Türkiye’nin Güneydo¤u
Anadolu’dan sonra en küçük bölgesidir. Edirne, K›rklareli, Tekir-
da¤, ‹stanbul, Yalova, Kocaeli ve Sakarya illeri Marmara Bölge-
si içine tam olarak girerler. Bilecik ilinin Sö¤üt ve Gölpazar› il-
çeleri d›fl›ndaki topraklar›, Bursa ilinin Orhaneli ve Keles ilçeleri
d›fl›ndaki topraklar›, Bal›kesir ilinin Edremit, Ayval›k, Burhaniye,
Havran, Dursunbey ilçeleri d›fl›ndaki topraklar› da Marmara Böl-
gesi içine girer. Çanakkale ilinin hemen hemen tamam› denecek
kadar büyük k›sm› Marmara Bölgesi içinde, güneyde Ayvac›k il-
çesine ait küçük bir bölümü Ege Bölgesi s›n›rlar› içinde kal›r.
Marmara Bölgesi’nin yüzey flekilleri ayr› bir özellik gösterir. Yük-
seklikler do¤u-bat› do¤rultusunda, bunlar› birbirinden ay›ran çu-
kur alanlar kuzey-güney do¤rultusunda s›ralan›rlar. Avrupa kesi-
minde Ist›ranca ve Ganos da¤lar›, Asya kesiminde, Çatalca-Ko-
caeli tepeleri, Samanl› da¤lar›, Mudanya tepeleri, Uluda¤, Kaz-
da¤› ile bunlar› ay›ran çukur alanlar, Ergene Havzas›, Marmara
Denizi’nin derin çukuru, ‹zmit ve Gemlik körfezleri, Adapazar›
Ovas›, Pamukova, Bursa, ‹negöl, Yeniflehir ovalar›, Manyas,
Ulubat gölleridir. Marmara Bölgesi iklimi, Karadeniz Bölgesi ile
Akdeniz Bölgesi aras›nda bir geçifl özelli¤i gösterir. Bu bölgeye
Ege k›y›lar›ndan yazlar› s›cak ve kurak, k›fllar› ›l›k ve ya¤›fll› Ak-
deniz iklimi, Karadeniz k›y›lar›ndan yazlar› daha serin, k›fllar› az
so¤uk ve her mevsimi ya¤›fll› Karadeniz iklimi yay›l›r. ‹ç kesim-
lerde k›fllar› sert bozk›r iklimi görülür. Bu bölgede en so¤uk ay
ortalamas› Bilecik’te -1º, Çanakkale’de 5,5ºdir. En s›cak ay orta-
lamas› Çanakkale’de 24,6º, Bilecik’te 21,7ºdir. Marmara Bölgesi
ya¤›fl bak›m›ndan ortalama bir durum gösterir. Uluda¤’›n d›fl›n-
da, hiçbir meteoroloji istasyonunda 1 m.den çok ya¤›fla rastlan-
maz. Bilecik ile ‹znik’in d›fl›nda hiçbir istasyonda ya¤›fl yar›m
m.’nin alt›na düflmez. Bölgenin akarsular›, güney-kuzey do¤rul-
tusunda akar ve üç ayr› denize dökülür. Trakya’n›n büyük k›sm›n-
daki sular, Ergene-Meriç yolu ile Ege Denizi’ne boflal›r. Güney
Marmara bölümünün sular›n›n büyük bir k›sm›n› Susurluk Irma-
¤› toplayarak Marmara Denizi’ne götürür. Bu akarsu, sa¤dan sol-
dan ald›¤› kollarla Ulubatl› ve Manyas göllerinin sular›n› da Mar-
mara’ya boflalt›r. Güney Marmara bölümü sular›n› Göksu ve Ka-
rasu vas›tas›yla Karadeniz’e gönderir. Bölgenin en önemli gölle-
ri güneyinde bulunur. Bunlar, ‹znik, Ulubat (Apolyont), Manyas
gölleridir. ‹zmit Körfezi’nin do¤usunda Sapanca Gölü vard›r.
Marmara Denizi’nin kuzeyinde, Büyük ve Küçükçekmece gölleri,
Karadeniz k›y›s› yak›n›nda Terkos Gölü bulunur. Trakya’da Gala
Gölü, Uluda¤ üzerinde, Karagöl, Aynal›göl, Kilimligöl vard›r.
Marmara Bölgesi’nin genifl alanlar›nda, maki toplulu¤u görülür.
Istrancalar’da, Samanl› da¤lar›nda, Uluda¤ ve Biga yöresinde or-
manlar bulunur. Bu ormanlarda kay›n, mefle, gürgen, kestane,
karaa¤aç gibi a¤aç türleri vard›r. Marmara Bölgesi’nde halk›n
büyük bir k›sm› geçimini topraktan sa¤lar. Bölgede, bu¤day, m›-
s›r, flekerpancar›, tütün, susam, ayçiçe¤i ve zeytin yetifltirilir.
Hayvanc›l›k yayg›nd›r. Koyun, s›¤›r ve kümes hayvanlar› yetiflti-
rilir. Bursa-Bilecik yöresinde ipekböce¤i üretimi yap›l›r. Türki-
ye’nin bafll›ca sanayi bölgesidir, petrol rafinerisi, kimya sanayii,
