MAREfiAL
445
lo Polo ve amcas› Matteo Polo, ‹stanbul ve K›r›m üzerinden Al-
t›nordu Hanl›¤›’na ve Türkistan’a geçtiler ve 1269’da Suriye üze-
rinden ‹talya’ya döndüler. 1271’de ç›kt›klar› yeni bir yolculukta
Marco’yu da yanlar›na ald›lar. Venedik’ten ‹skenderun Körfe-
zi’ndeki Ajuzzo (bugünkü Yumurtal›k) kentine, oradan da kara-
yoluyla Basra Körfezi’nde Hürmüz Liman›’na vard›lar. Buradan
sonra karayolunu seçerek önce Belh’e, oradan da Amuderya’y›
izleyerek Vahan’a geldiler ve Pamir Yaylas›’n› geçtiler. Daha
sonra Kaflgar, Yarkent ve Hotan’a, daha sonra Gobi Çölü’nü afla-
rak Çin’e girdiler. 1275’te Sang-Tü’deki yazl›k saray›nda Kubilay
Han’›n huzuruna ç›kt›lar. Marco Polo, Çin’de 1292 y›l›na kadar
kald›. Kubilay Han’›n gözüne girmeyi baflard›. Onun hizmetine
girdi, idarî görevler ald›. Çin’de gitti¤i yerlerin durumu, geçti¤i
yollar, halk›n âdetleri, elde ettikleri ürünler ile ilgili bilgileri dik-
katle kaydetti. Pololar, Çin’de 1292 y›l›na kadar kald›lar. Kubilay
Han, Marco Polo’ya Avrupa hükümdarlar›na, papaya verilmek
üzere mesajlar verdi. Marco Polo 1292 y›l›nda Zaitun’dan (bu-
günkü Çing- Çiang) yelken açt›. Malakka Bo¤az›’n› geçip Sey-
lan’a yöneldi. Seylan’›n ve Hindistan’›n bat› k›y›lar› boyunca iler-
leyerek 1294’te Hürmüz’e vard›. Tebriz üzerinden Trabzon’a gel-
di, oradan deniz yoluyla, ‹stanbul ve Venedik’e gitti. Böylece 25
y›l sonra ‹talya’ya geri döndü. Bu yolculuktan sonra Marco Po-
lo, Venedik donanmas›nda subay olarak çal›flt›. Bir ara, 1298 y›-
l›nda, Cenevizlilere esir oldu. Bir y›l kadar Ceneviz hapishane-
lerinde yatt›. Bundan sonraki hayat›yla ilgili fazla bir bilgi yok-
tur. Marco Polo, Cenova’daki hapisli¤i s›ras›nda, Rustichello
ad›ndaki arkadafl›na bafl›ndan geçenleri anlatt›. Rustichello da
bu serüvenleri usta bir üslupla yazd›. Marco Polo, kitab›nda sa-
dece belle¤ine güvenmemifl, Çin’deyken tuttu¤u notlardan da
yararlanm›flt›r. Kitab› pek çok ülkede yay›mland›. Genellikle ya-
p›t “Marco Polo’nun Yolculuklar›” ad›n› tafl›r. Yazd›klar›n›n do¤-
ru oldu¤u daha sonralar› anlafl›ld›. 1275’te onun getirdi¤i co¤-
rafî bilgilerin ›fl›¤› alt›nda “Katalan Atlas›” oluflturuldu.
MARD‹N,
Güneydo¤u Anadolu Bölgesi’nin do¤usunda il ve
ayn› ilin merkezi olan kent. Kuzeyde Siirt, Batman ve Diyarbak›r,
bat›da fianl›urfa, do¤uda fi›rnak, güneyde Suriye ve güneydo¤u
köflesinde Dicle’nin do¤usunda da Irak ile s›n›rlan›r. Mardin ili-
nin yüzölçümü 8.891 km
2
’dir. Fizikî co¤rafya: Mardin ili toprak-
lar› Güneydo¤u Anadolu’nun Dicle bölümünde, kuzeyde Diyar-
bak›r Havzas› ile güneyde Suriye aras›nda, do¤udan bat›ya yay›-
lan, çok yerinde plato görünüflünde da¤l›k bir kitle ile kapl›d›r.
Bu da¤l›k yöreye “Mardin Efli¤i” ad› verilir. ‹lin çok büyük bölü-
münü kaplayan bu kitle, kuzeyde Dicle Havzas›’na, güneyde Ku-
zey Suriye düzlüklerine ve güneydo¤uda fi›rnak ili içinde ‹dil ve
Cizre’nin yer ald›¤› Dicle Vadisi’ne do¤ru, sel yar›nt›lar›yla parça-
lanm›fl s›rtlarla alçal›r. Mardin Efli¤i üzerinde en yüksek nokta,
güneybat› ucunda Maz›da¤’d›r (1.326 m.). Güneydo¤u Anado-
lu’nun deniz etkilerinden en uzak yöresinde bulunan Mardin ili,
Türkiye’nin yazlar› en s›cak ve kurak köflelerinden biridir. Örne-
¤in fianl›urfa’da, en s›cak ay ortalamas› 29,8 dereceye kadar ç›-
kar. Ayn› yerde en so¤uk ay ortalamas›ysa 2,7 dereceye kadar
iner. Görüldü¤ü gibi, bu kadar s›cak yazlar›na karfl›l›k, k›fllar ol-
dukça serttir; karasall›k belirlidir. ‹klimin bir baflka özelli¤i de,
yazlar›n çok belirli flekilde kurak olufludur. Mardin’de 690 mm.
olan y›ll›k ya¤›fllar›n % 85 kadar› k›fl ve ilkbaharda düfltü¤ü hâl-
de, yaz mevsiminin oran› % 0,5’ten ibarettir. Bu iklim koflullar›
alt›nda, bir dereceye kadar tah›l hariç, Türkiye’de sulaman›n en
zorunlu oldu¤u bölgelerden biridir. Do¤al bitki örtüsüne gelince;
Mardin Efli¤i’nin az çok yüksek k›s›mlar› hariç (meflelikler, çal›-
l›klar), kurakç›l bozk›rlar egemendir. Mardin ili akarsular›, Dicle
ve F›rat havzalar›na ba¤l›d›r. Kaynaklar›n› Mardin Efli¤i’nden alan
sular›n ço¤u, kuzey ve do¤uya yönelerek Dicle ve F›rat’a kar›fl›r-
lar. Fakat bu sular›n ço¤u, yaz›n kuru yataklar hâline gelir; tar›m-
da yeralt› sular›ndan yararlan›l›r. Nüfus: il genel nüfusu 1997’de
654.268’dir. Ekonomi: Endüstirileflme bak›m›ndan Türkiye’nin
en geri kalm›fl illerinden biri olan Mardin (en büyük kurulufl
Mardin Çimento Fabrikas› ile K›z›ltepe Yem Fabrikas›’d›r) ili eko-
nomisi, tar›ma ve özellikle hayvanc›l›¤a dayan›r. En çok yetifltiri-
len bitkisel ürünler flunlard›r: bu¤day, k›rm›z› mercimek, kavun,
arpa, karpuz, üzüm, domates, patl›can, nohut, çi¤it ve pamuk.
Güneydo¤u Anadolu Projesi’nin (GAP) Afla¤› F›rat Havzas›’ndaki
Mardin-Ceylanp›nar Sulamas› ile Dicle Projesi tamamland›¤›nda
bitkisel üretimde önemli oranda verim art›fl› beklenmektedir.
MARD‹N, Arif
(1932 ‹stanbul), besteci. ‹ktisat ö¤renimi için
gitti¤i Londra’da caza merak sard›. Caz çal›flmalar›n›, daha son-
ra Amerika Birleflik Devletleri’nde de sürdürdü. 1960 y›l›nda
“Atlantic Plak fiirketi”nde aranjör olarak çal›flmaya bafllad›. Bu-
rada Young Rascals, Aretha Franklin, Lulu, Dusty Springfield ve
Petula Clark gibi ünlülerle çal›flt›. Onlarla birlikte plaklar yapt›.
“The Windmills of Your Mind” adl› filmin müzik aranjman›n›
düzenledi. On kez Gramy Ödülü ald›.
MARD‹N, fierif
(1927 ‹stanbul), Türk siyaset bilimci ve sos-
yolog. Galatasaray Lisesi’nde bafllad›¤› ortaö¤renimini ABD’de
tamamlad›. Stanford Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi’ni bi-
tirdi. Johns Hopkins Üniversitesi’nde lisansüstü e¤itimi gördü.
1954’te ülkeye dönerek A.Ü Siyasal Bilgiler Fakültesi’nde asis-
tan olarak çal›flt›. 1956’da Hürriyet Partisi’ne girdi ve 1957 se-
çimlerinde Eflkiflehir’den milletvekili aday› oldu ancak seçileme-
di. 1958’de Stanford Üniversitesi’nden doktora derecesi alan
Mardin, Princeton ve Harvard üniversitelerinde çal›flt›. 1961’de
Türkiye’ye döndü. 1964’te doçent, 1969’da profesör oldu.
1973’te Bo¤aziçi Üniversitesi’ne geçti. Önemli yap›tlar›: “The
Genesis of Young Ottoman Thought” (1962, Yeni Osmanl› Dü-
flüncesinin Do¤uflu), “Jön Türklerin Siyasî Fikirleri” (1964),
“Din ve ‹deoloji” (1969, 1983), “‹deoloji” (1976, 1982), “Türki-
ye’de Toplum ve Siyaset” (1990), “Türk Modernleflmesi” (1991),
"Din ve ‹deoloji" (1999) "Siyasal ve Sosyal Bilimler" (2000).
MAREfiAL,
birçok orduda en yüksek rütbe. Merovenjlerin
saray›nda en yüksek görevlilere verilen bu unvan, baflkomutan
yard›mc›l›¤›n› temsil ederdi. 1793’te Frans›z Devrimi ile birlikte
kald›r›lan bu unvan, Napoléon zaman›nda “‹mparatorluk Mare-
flali” olarak yeniden kabul edilmifltir. I. Dünya Savafl›’ndan son-
ra Fransa’da ve Almanya’da; yine II. Dünya Savafl›’nda Almanya,
SSCB ve ABD’de kullan›lan bu unvan, Osmanl› ‹mparatorlu-
¤u’na “müflir” olarak geçmifltir. Cumhuriyet dönemi Türkiye-
si’nde sadece iki kifli, M. Kemal Atatürk ve Fevzi Çakmak bu un-
van› tafl›m›fllard›r.
