M‹NYATÜR
471
si’nde Millî E¤itim Bakanl›¤›’na ba¤l›, Türkiye’nin en büyük dev-
let kütüphanesi (aç›l›fl› 16 A¤ustos 1948). Kütüphane görevlile-
rinden birço¤u d›fl ülkelere staja gönderildi. Ana kurulufla ba¤-
l› olarak Nam›k Kemal Çocuk Kütüphanesi, Nam›k Kemal Evle-
re Ödünç Kitap Verme Servisi, Yenido¤an fiube Kütüphanesi
kuruldu. Kütüphanede bir okuma salonu, iki periyodikler oku-
ma salonu ve özel çal›flma yerleri vard›r.
M‹LLÎ MÜCADELE
→
KURTULUfi SAVAfiI
M‹LLÎ PARKLAR,
do¤al ya da tarihî nedenlerle korunma-
s› ya da halk›n kullan›m›na aç›lmas› uygun bulunup devlet tara-
f›ndan belirlenmifl alanlar. Bir alan›n millî park olarak ayr›lmas›
bafll›ca üç nedene ba¤l›d›r: Söz konusu alan, do¤al güzellikle-
r aç›s›ndan önem tafl›yabilir ya da bu alan içinde tarihî de¤eri
olan yap›tlar, kal›nt›lar vb. bulunabilir. Bu iki neden o yere tu-
ristik bir de¤er kazand›r›r. Bir de bir yerin millî park olarak ayr›-
labilmesi için daha çok bilimsel önemi olan nedenler de söz ko-
nusu olabilir. Bu nedenler, o yörede ender bitki ya da hayvan
türlerinin bulunmas› ya da ilginç topografik özellikler tafl›mas›
vb.dir. Millî parklar›n dünyada henüz yüz y›l› bulmayan bir geç-
mifli vard›r. ‹lk millî park, 19. yüzy›l›n sonunda ABD’de kuruldu.
Bugün bu ülkedeki toplam millî park alan› 9 milyon hektar ka-
dard›r. ABD’den baflka günümüzde dünyan›n birçok yerinde çe-
flitli amaçlarla kurulmufl çok say›da millî park bulunmaktad›r.
Bu alanlar›n kullan›lmas›nda bafll›ca ilke, do¤an›n oldu¤u gibi
korunmas›d›r. Millî park alan› içinde yap›lacak her türlü turistik,
sportif, bilimsel vb. çal›flma bu ilkeyi göz önünde tutmak zorun-
dad›r. Türkiye’de millî parklar, 6831 say›l› Orman Kanunu’nun
ilgili maddesine göre, Orman Genel Müdürlü¤ü’nce kurulur.
Yasaya göre amaç, bilimsel incelemelere yer vermek, do¤ay›
korumak, halk›n dinlenme ve spor gereksinimini karfl›lamak ve
turizme olanak sa¤lamakt›r. Bugün yurdumuzda bu amaçla ku-
rulmufl 17 millî park bulunmaktad›r. Bunun d›fl›nda baz› alanlar
da do¤al ya da tarihî aç›dan koruma alan› olarak ayr›lm›flt›r. Ko-
ruma alt›na al›nm›fl alanlar ise flunlard›r: Bolu’da Abant Gölü ve
çevresi, Ürgüp’te Göreme Vadisi, Siirt’te Sason Da¤lar› ve Bo-
tan Çay› Vadisi, Adana’da Bolkar kurflun madenî ve çevresi, Van
Kalesi ve çevresi, Malazgirt savafl alan›, Denizli’de Pamukkale,
Gediz’de Murat Da¤›, Amasya’da Borabay Gölü ve çevresi.
M‹LLÎ P‹YANGO ‹DARES‹,
karfl›l›¤› para olmak üzere
piyango düzenleyen kamu tüzel kiflili¤ine sahip kamu iktisadi
teflebbüsü. Maliye Bakanl›¤›’na ba¤l›d›r. 11 Temmuz 1939 tarih
ve 3670 say›l› kanunla kuruldu. Amac› Türk Hava Kuvvetleri’nin
güçlenmesine katk›da bulunmakt›r. Bilet karfl›l›¤› toplanan para-
n›n genellikle % 70-75’ini ikramiye olarak da¤›tan Millî Piyan-
go ‹daresi her y›l kâr›n›n tamam›n› Hava Kuvvetleri Güçlendirme
Vakf›’na vermektedir.
M‹LL‹YET,
Türkiye’de yay›mlanan günlük siyasî gazete. Ali
Naci Karacan taraf›ndan 3 May›s 1950’de yay›mlanmaya baflla-
d›. Gazetenin ilk y›llardaki bafll›ca yazarlar› Refik Halid Karay,
Bedii Faik, Tar›k Bu¤ra, Peyami Safa, Refi Cevat Ulunay’d›. Ali
Naci Karacan’›n ölümünden (1955) sonra Milliyet’in yönetimini
o¤lu Ercüment Karacan üstlendi. 1972’de ofset tekni¤iyle bas›l-
maya bafllanan Milliyet, Türkiye’nin en yüksek tirajl› üç gazete-
sinden biri hâline geldi. 1979’da Ayd›n Do¤an, Milliyet Gazete-
cilik Afi’nin hisselerini devrald›. Bu arada Çetin Altan, Burhan
Felek, Örsan Öymen, ‹lhami Soysal, Mümtaz Soysal, Ali Gevgi-
lili, Refik Erduran, Haldun Taner, Hasan Pulur, ‹smail Cem gibi
yazarlar ve Bedri Koraman, Turhan Selçuk, Haslet Soyöz gibi çi-
zerler de Milliyet’te yer ald›lar. Uzun y›llar gazeteyi yöneten Ab-
di ‹pekçi’nin öldürülmesinden (1979) sonra gazetenin yay›n yö-
netimini, s›ras›yla Turhan Aytul, Tarhan Erdem, Çetin Emeç,
Do¤an Heper, Derya Sazak ve Yalç›n Do¤an üstlendiler. Memo
Larousse, Büyük Larousse gibi kültürel yay›nlar› promosyon
olarak veren Milliyet’in tiraj› bu dönemlerde 1 milyonu aflt›.
M‹LL‹YETÇ‹ Ç‹N
→
TAYVAN
M‹MAR S‹NAN
(1489 A¤›rnas/Kayseri-1588 ‹stanbul), Os-
manl› döneminde yetiflen en büyük mimarlardan biri. Devflirme
olarak istanbul’a getirildi. Yeniçeri oca¤›nda inflaat ifllerinde ça-
l›flt›. Böylece hem mimarî bilgisini gelifltirmek, hem de seferler
dolay›s›yla gitti¤i ülkelerin mimarî yap›tlar›n› inceleme olana¤›-
n› buldu. 1539’da mimarbafl› oldu¤unda arkas›nda uzun bir pra-
tik tecrübe ile ‹ran dahil hemen tüm Orta Do¤u’yu, Macaristan
dahil tüm Balkan ülkelerini gezip görmeye ve buralardaki mi-
marî yap›tlar› incelemeye dayal› bilgi ve görgüye sahip bulunu-
yordu. Ölümüne kadar yar›m yüzy›l baflmimar olarak yerini ko-
rudu ve bu uzun süre içinde 84 cami, 52 mescit, 57 medrese, 5
su kemeri, 8 köprü, 20 kervansaray, 7 darülkurra, 17 imaret, 3
darüflflifa, 8 mahzen, 35 saray, 48 hamam, 22 türbe, birçok çefl-
me ve sebil yapt›. Yap›tlar›nda o güne kadar uygulanagelmifl tek
kubbe tipine yar›m kubbeler ekledi. Osmanl› mimarîsinde ilk kez
merkezî plân uygulad›. Sürekli de¤iflik plânlar deneyerek en uy-
gun mekân flekillerini araflt›rd›. Anadolu Türk mimarîsinde kla-
sik ça¤›n simgesi oldu. En önemli üç yap›t›, fiehzadebafl›
(1544-1548), Süleymaniye (1549-1556), Selimiye (1569-
1574) cami ve külliyeleridir.
M‹MARLIK,
belirli ölçü ve kurallara göre bina yapma sana-
t›. ‹nsanlar›n bar›nma, ibadet etme, e¤lenme vb. gereksinmeleri
için çeflitli yap›lar yapmak, zamanla insanlar›n zevkleri ve anla-
y›fllar›yla birleflerek ortaya çeflitli üsluplarda mimarl›k yap›tlar›
ç›kard›. Bu bak›mdan mimarl›k, müspet bilimlerin bir kolu ol-
makla birlikte, güzel sanatlar›n da en önemli dallar›ndan biridir.
M‹NYATÜR,
yazma kitaplar› süslemek için yap›lm›fl, ince
bir sanatla ifllenmifl, renkli resim. K⤛t, parflömen, fildifli vb.
üzerine yap›l›r. Orta Ça¤’da yazma kitaplar›n bölüm bafllar›nda-
ki ilk harfler “minium” denilen maden k›rm›z›s›yla (sülü¤en) bo-
yan›p süslendirildi. Minyatür kelimesi oradan kalmad›r. Kitap-
lar› süslemek için yap›lan resimlere de sonradan bu ad verildi.
Minyatür sanat›, Bat›’dan çok, Do¤u’da geliflti. Bat›’da yaln›z ki-
tap resimlemesinde kald›; çünkü, kiliselerde duvar resimleri,
tablolar istenilen ölçüde yap›labiliyordu. Do¤u’da ise dini resim
yap›lamad›¤› için minyatür, her çeflit resim ihtiyac›n› karfl›l›yor-
du. Minyatür resmin kendine göre özellikleri vard›. Figürleri bir-
birini kapatmayacak flekilde dizmek, insanlar›n irili¤ini önemle-
rine göre belirtmek, ayr›nt›lar› belli etmek (kafl, kirpik gibi fley-
