MUAV‹YE I
478
bestecisi” görevini alan Mozart, hayat›n›n sonuna dek parasal
s›k›nt› çekti. Öldü¤ünde, henüz 35 yafl›ndayd›. Müzik dünyas›-
n›n gelmifl geçmifl en büyük dehalar›ndan biri say›lan Mozart’›n
müzik dilinin evrensel bir dil oldu¤unda herkes birleflmektedir.
20 opera, 52 senfoni, 70’ten fazla arya ve flark›, 40 lied, 18 so-
nat, 21’i piyano için 50’den fazla konçerto bestelemifltir. Mo-
zart’›n dünya çap›nda ün yapm›fl operalar›ndan baz›lar› flunlar-
d›r: “‹domeneos, Re di Creta” (Girit Kral› ‹domeneos, 1781),
“Entführung aus dem Serail” (Saraydan K›z Kaç›rma, 1782), “Le
Nozze di Figaro” (Figaro’nun Dü¤ünü, 1786), “Don Giovanni”
(Don Juan, 1787), “Cosi fan Tutte” (1789), “Die Zauberflöte”
(Sihirli Flüt, 1791).
MUAV‹YE I
(610 Mekke-680 fiam), birinci Emevî halifesi.
Ümeyyeo¤ullar›ndan Ebu Süfyan’›n o¤ludur. Mekke’nin Hz. Mu-
hammet taraf›ndan fethinden az önce Müslümanl›¤› kabul etti ve
Hz. Muhammet’in vahiy kâtiplerinden biri oldu. Ebubekir’in ha-
lifeli¤inde kardefliyle birlikte Suriye’nin fethine gönderildi. A¤a-
beyi Zeyit’in ölümü üzerine, onun yerine fiam valisi oldu. Hali-
fe Ömer zaman›nda vali olarak yetkisi fiam ordugâh› ve fiam
iliyle s›n›rl›yken, Halife Osman zaman›nda bu yetki, tüm Suriye
illerini ve Suriye’de bulunan ordular› içine alacak kadar geniflle-
tildi. 20 y›ll›k Suriye valili¤i zaman›nda Bizans yönetim ve as-
kerlik usullerinden de yararlanarak Suriye’yi örnek bir eyalet du-
rumuna getirdi. Disiplinli bir ordu kurdu. Halife Osman’›n öldü-
rülmesine engel olamad›. Fakat öcünü almak için çal›flt›. Halife
Ali ile yapt›¤› mücadelelerde baflar›l› oldu. ‹bni Mulcem’in ayak-
lanmas›, Muaviye’nin halife olmas›n› kolaylaflt›rd›. 661’de Irak’a
yapt›¤› seferle Ali’nin yerine o¤lu Hasan’›n halife olmas›n› önle-
yerek halifeli¤i elde etti. K›br›s ve Rodos’u ele geçirdi. Her y›l Bi-
zans topraklar›na ak›nlar yapt›. ‹stanbul, o¤lu Yezit taraf›ndan iki
kez kuflat›ld›. Muaviye, halifeli¤inin sonlar›na do¤ru o¤lu Yezit’i
önce Suriye’de, sonra öteki eyaletlerde halife ilân etti. Muaviye,
halifeli¤i din unvan› olmaktan ç›kararak bir devlet yönetim kuru-
mu durumuna getirdi. ‹slâm ‹mparatorlu¤u’nun baflkentini
fiam’a ald›. 18 y›l büyük bir kudretle saltanat sürdü.
MUCUR,
K›rflehir iline ba¤l› ilçe ve bu ilçenin merkezi olan
kasaba. ‹lçe topraklar›, yüksekli¤i 1.000 m. dolay›nda yaylalar-
la kapl›d›r. K›z›löz ve Ac›öz dereleri bafll›ca akarsuyudur. Kuzey-
bat›s›nda Sife Gölü bulunur. ‹lçe merkezi Ankara-Kayseri yolu
üzerindedir. Ekonomisi tah›l tar›m›na dayan›r. Yüzölçümü 1.068
km
2
, ilçe nüfusu 21.194, merkez nüfusu 12.589 (1997).
MUDANYA MÜTAREKES‹,
Kurtulufl Savafl› sonunda
Türkiye Büyük Millet Meclisi Hükümeti ile ‹ngiltere, Fransa ve
‹talya aras›nda imzalanan mütareke (11 Ekim 1922). Büyük Ta-
arruz’un baflar›ya ulaflmas› üzerine Lloyd George, Anadolu’daki
savafl› bir ingiliz-Türk savafl› hâline getirmek istemifl, fakat ba-
flaramam›flt›. ‹ngiltere’den tümüyle kopmufl olan Fransa ve ‹tal-
ya da bar›fl tarafl›s›yd›. Bunun üzerine 3 Ekim 1922’de ‹smet Pa-
fla (‹nönü), General Charpy (Fransa), General Mombelli (‹talya)
ve General Harrington (‹ngiltere) aras›nda Mudanya’da mütare-
ke görüflmeleri bafllad›. Görüflmelere Yunanistan kabul edilme-
di. Dört devlet aras›nda yap›lan görüflmeler sonucu 11 Ekim
1922’de Mudanya Mütarekesi imzaland›. Mütarake daha çok
Trakya ile ilgili hükümler tafl›yordu. Bafll›ca hükümleri flunlar-
d›r: 1) Mütarekenin yürürlü¤e girmesi an›ndan itibaren Türkiye
ile Yunanistan aras›ndaki çarp›flmalara son verilecektir. 2) Yu-
nan kuvvetleri, Adalar Denizi’ne döküldü¤ü yerden bafllay›p
Bulgaristan hududunu kesti¤i yere kadar Meriç’in sol sahiline
çekilecektir. 3) Karaa¤aç dahil olmak üzere Meriç Irma¤›’n›n sa¤
k›y›s› Müttefik devletlerin birlikleri taraf›ndan iflgal edilecektir.
4) Do¤u Trakya’n›n boflalt›lmas›na, mütarekenin yürürlü¤e gir-
mesiyle bafllanacak ve 15 gün içinde tamamlanacakt›r. 5) Yu-
nanl›larca boflalt›lacak bölgeler Müttefikler taraf›ndan teslim al›-
narak Türk yetkililerine devredilecektir. 6) Devir ve teslim ifl-
lemleri Yunan birliklerinin çekilmesinden itibaren 30 gün için-
de son bulacakt›r. 7) Müttefikler ve Türkiye, Çanakkale ve ‹stan-
bul bo¤azlar›n›n civar›n› içine alan bir bölgede askerî faaliyette
bulunmamaya söz verirler.
MU⁄LA,
Anadolu’nun güneybat›s›nda il ve bu ilin merkezi
olan kent. Co¤rafî bölge olarak, güneydo¤usu (Köyce¤iz, Fethi-
ye) Akdeniz, geri kalan daha genifl bölümü de Ege Bölgesi’nde
yer al›r. Kuzeyde Ayd›n, kuzeydo¤uda Denizli ve Isparta, do¤u-
da Antalya illeriyle komfludur; güneyde ise, tüm Türkiye k›y›la-
r›n›n en girintili-ç›k›nt›l› kesimini meydana getiren Ege ve Akde-
niz’e aç›l›r. Bu k›y›lar Bafa Gölü’nün güneyinde, Mandalya Kör-
fezi’nin kuzeybat›s›ndaki koydan bafllar ve Fethiye’nin do¤usun-
da Kocaçay a¤z›na kadar uzan›r. Bodrum, Datça (eski ad›yla Re-
fladiye), Bozburun yar›madalar›, Mandalya, Akova’ya do¤ru de-
rin flekilde sokulmufl Kerme ve do¤uda Fethiye körfezleriyle bu
ana girinti ve ç›k›nt›lar aras›nda pek çok ikincil burun, yar›mada
ve körfezle parçalanm›fl, önlerinde baz›lar› Yunanistan’a ait (Ro-
dos, ‹stanköy, Kalinnos, Leros gibi) adalar›n s›raland›¤› bu k›y›-
lar, k›y› topografyas› bak›m›ndan Türkiye’nin en ilginç köflesidir.
‹l topraklar› genellikle da¤l›kt›r. Fakat bu da¤lar Bat› Toroslar’da
oldu¤u gibi, yüksek doruklar tafl›maz ve belli bir uzant› yönleri
de yoktur. Daha çok aralar›na kapal› ovalar›n girdi¤i masifler
hâlindedir. Da¤lar aras›nda kalan ovalar›n bafll›calar›, Yata¤an,
Mu¤la, Yerkesik ovalar›d›r. Ege ve Akdeniz bölgelerinin s›n›r›n-
da yer alan Mu¤la ilinde Akdeniz’in tipik iklim koflullar› ege-
mendir. ‹ç kesimde en so¤uk ay›n ortalamas› 5º dolaylar›na ka-
dar düflerse de (örne¤in Mu¤la’da 5,4º), k›y›larda k›fl hemen he-
men görülmez. En so¤uk ay ortalamas› Bodrum’da 11,3º (en s›-
cak 28,1º), Fethiye’de 10,8º (en s›cak 26,1º); y›ll›k ya¤›fllar ge-
nellikle 1.000 mm.yi aflar. Ya¤›fl›n rejimi tipik Akdeniz niteli¤i
tafl›r. Yaz kurak, k›fl ve ilkbahar en ya¤›fll› mevsimdir. Fethiye’de
ortalama deniz suyu s›cakl›¤› haziranda 23,8, temmuzda 27,
a¤ustosta 28,3 derecedir. Ekim ay›nda ancak 24, kas›mda 21,
hatta aral›kta ancak 18 dereceye kadar düfler. Mu¤la ili orman
bak›m›ndan Türkiye’nin zengin yörelerinden biridir. K›y›da alçak
yerlerde Akdeniz makisi, yükseklerde genellikle kozalakl›lardan
oluflan ormanlar yayg›nd›r. Fakat öteki s›cak bölgelerde de ol-
du¤u gibi, bu ormanlar yaz aylar›nda s›k s›k bafl gösteren yan-
g›nlara karfl› yeteri kadar korunamamaktad›r. Orman bak›m›n-
dan Mu¤la ilinin en ilginç özelli¤i, yeryüzünde çok s›n›rl› yer-
lerde yetiflen ve Türkiye’de de yaln›z bu ile özgü olan “günlük”
a¤ac›d›r. ‹lin kuzey kesimindeki sular Büyük Menderes’in kolla-
r›d›r. Bunlardan en önemlisi, Gömük Vadisi boyunca Mu¤la-
