MUHARREM
480
uzaklaflt›r›l›p unvan› elinden al›nd›. Ancak bu karar 1971’de
Temyiz Mahkemesi’nce bozuldu. Muhammet Ali, 8 Mart
1971’de Joe Frazier’e 15 raunt sonunda hakem karar›yla yenil-
di. Üç y›l boyunca üçü unvan maç› olmak üzere Jerry Quarry,
Floyd Patterson, Bob Foster, Joe Bugner ve Ken Norton’a karfl›
dövüfltü. 28 Ocak 1974’te Frazier’i yenerek yeni flampiyon Ge-
orge Foreman ile unvan karfl›laflmas›na hak kazand›. 30 Ekim
1974’teki (Kinflasa, Zaire) karfl›laflmas›n›n sekizinci raundunda
Foreman’› nakavt ederek yeniden dünya flampiyonu oldu. Unva-
n›n› 6 maç koruduktan sonra, 15 fiubat 1978’de Leon Spinks’e
yenildi. Ancak 16 Eylül 1978’de yapt›¤› rövanfl karfl›laflmas›nda
Spinks’i yenerek 3. kez a¤›r s›klet dünya flampiyonu oldu.
1979’da boksu b›rakt›¤›nda, yapt›¤› 59 maçtan yaln›zca üçünü
kaybetmiflti. Muhammet Ali, 1984’te parkinson hastal›¤›n›n
özelliklerine benzeyen ensefalopatiye yakaland›.
MUHARREM,
Hicret y›l›n›n birinci ay›n›n ad›. Müslüman-
larca kutsal say›lmaz. Ancak bu ay›n onuncu günü oruç tutmak
sünnettir. Çünkü Nuh’un gemisi, tufan suyu çekilerek 10. Mu-
harrem günü Cudi Da¤›’na oturmufl. Gemiden ç›kanlar o gün
oruç tutmufllar ve gemide artan erzak› toplayarak aflure piflir-
mifller. O gün aflure piflirmek gelene¤inin buradan kaynakland›-
¤›na inan›l›r. Hüseyin’in, Muharrem’in 10. günü Kerbelâ’da fle-
hit edilmesi nedeniyle, bu ay›n fiiîlerce özel bir de¤eri vard›r.
10. Muharrem’de, Hüseyin’in flehit edilmesi temsil edilir. Birçok
fiiî dövünerek canlar›n› yakar, dövünerek ölenler bile olur. Ay›n
ilk dokuz günü oruç tutarlar.
MUKOZA,
üzerinde çok say›da ince memecik ve salg›bezi
delikleri bulunan, oldukça kal›n ve k›rm›z› içderi. Bir ba¤doku-
su örgüsüyle silindirimsi epitel hücrelerden oluflur. Sindirim
borusu, burun boflluklar›, bronfl vb. iç yüzünü kaplar.
MUMCU, U¤ur
(1942 K›rflehir- 1993 Ankara), gazeteci ve
yazar. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne asistan olarak
girdi. 12 Mart döneminde yarg›lanarak yedi y›l hapse mahkûm
edildiyse de karar Yarg›tay taraf›ndan bozuldu. Yön, Türk Solu,
Emek, Devrim, Yeni Ortam ve Cumhuriyet gibi dergi ve gazete-
lerde yazd›. Özellikle terör, kaçakç›l›k, kontrgerilla, ‹slâmc› ör-
gütlenme gibi konularda pek çok araflt›rma yapt›. Otomobiline
yerlefltirilen bir bomban›n patlamas› sonucu öldü. Eserleri ara-
s›nda "Suçlular ve Güçlüler" (1975), "Sak›ncal› Piyade" (1977),
"A¤ca Dosyas›" (1982), "Rab›ta" (1987), "Tarikat-Siyaset-Tica-
ret" (1990), "Kâz›m Karabekir Anlat›yor" (1990), "Kürt ‹slam
Ayaklanmas›" (1991) say›labilir.
MUMYA,
çok eski zamanlarda birtak›m kimyasal maddeler ve
sarg›larla bozulmadan kalabilecek duruma getirilmifl cesetlere
verilen ad. Mumyalama, ölenlerin bir gün dirilece¤i inanc›ndan
kaynaklanm›flt›r. Baflta ‹.Ö. 15. yüzy›ldan itibaren M›s›r’da olmak
üzere birçok eski uygarl›kta mumyalama yönteminin uyguland›-
¤› görülür (‹nkalar, Türkler). ‹klimi kuru olan baz› bölgelerdeyse,
bu kuruluk nedeniyle bozulmadan kalm›fl cesetlere rastlanm›flt›r
(Danimarka, Peru, Meksika). Yine de mumyac›l›k zanaat› en faz-
la M›s›r’da geliflti. M›s›rl›lar›n bu konuda ulaflt›klar› üstün teknik
bugün bile tam anlam›yla çözülebilmifl de¤ildir. Bilindi¤i kada-
r›yla mumyalama önce cesedin iç organlar›n›n, beynin vb. ç›ka-
r›lmas›yla bafllar, sonra bu ceset birtak›m karmafl›k ifllemlerden
geçirilir; 70 gün sodyum karbonatta b›rak›ld›ktan sonra y›kana-
rak bezlerle sar›l›rd›. Bafl sarg›lar› üzerine de ölen kiflinin yüz
hatlar› çizilirdi. Mumyalar, tafl lahitlere ya da ya¤lanm›fl a¤aç ta-
butlara konarak mezar odalar›na yerlefltirilirdi. M›s›r mumyalar›-
n›n incelenmesi sonucu mumyalamada niteli¤i bilinmeyen ilâç-
lar›n yan› s›ra reçine, talafl, zift, ya¤, sodyum karbonat ve reçine-
ye bat›r›lm›fl keten gibi maddelerin kullan›ld›¤› saptand›. M›s›rl›-
lar, insanlar›n d›fl›nda kutsal sayd›klar› kedi, bo¤a, bal›kç›l vb.
hayvanlar›n da mumyalar›n› yaparlard›. Türklerde mumyalama,
ölümden sonra ikinci hayat› kabul eden fiamanizm inan›fl› nede-
niyle yay›ld›. Selçuklular döneminde de yayg›n olarak devam
eden mumyalama, Osmanl›larda yaln›zca öldüktan sonra baflka
bir yere götürülecek padiflahlara uyguland›. Örne¤in Kosova Sa-
vafl›’nda ölen I. Murat ve Akflehir’de ölen Y›ld›r›m Bayezit, Bur-
sa’ya mumyalanm›fl olarak getirildiler. Fatih Sultan Mehmet’in
de ölümüyle gömülüflü aras›nda 19 gün fark oldu¤undan mum-
yalanarak Gebze’den ‹stanbul’a getirildi¤i san›lmaktad›r.
MUNGAN, Murathan
(1955 ‹stanbul), yazar ve flair. Dil
ve Tarih-Co¤rafya Fakültesi’nin Tiyatro Bölümü’nü bitirdi. Dev-
let Tiyatrolar› ve ‹stanbul fiehir Tiyatrolar›’nda çal›flt›. Eserleri
çeflitli dergi ve gazetelerde yay›mland›. Önemli yap›tlar›: “Mah-
mud ile Yezida” (oyun, 1980; 1979 ‹fl Bankas› Tiyatro Oyunu
‹kincilik Ödülü), “Osmanl›ya Dair Hikâyat” (fliir, 1981; 1980
Akademi Kitabevi fiiir Baflar› Ödülü), “Sahtiyan” (fliir, 1981),
“Taziye” (oyun, 1982; 1984 Sanat Kurum En ‹yi Tiyatro Yazar›
Ödülü), “Kum Saati” (fliir, 1984), “Son ‹stanbul” (öykü, 1985),
“Cenk Hikâyeleri” (öykü, 1986), “K›rk Oda” (öykü, 1987), “Eski
K›rkbefllikler” (fliir, 1989), “Yaz Sinemalar›” (fliir, 1989), “M›r›l-
dand›klar›m” (fliir, 1990), “Yaz Geçer” (fliir, 1992), “Geyikler
Lanetliler” (oyun, 1992), “Bir Garip Orhan Veli” (oyun, 1993),
“Omayra” (fliir, 1993), “Metal” (fliir, 1993), “Kaf Da¤›n›n Önü”
(öykü, 1994), "Mürekkep Bal›¤›" (1997), "Ressam›n Sözleflme-
si" (1997), "Çocuklar ve Büyükleri" (2001), "Yüksek Topuklar"
(2002), "Çador" (2004), "Bir Kutu Daha" (2004).
MUNZUR VAD‹S‹ M‹LLÎ PARKI,
Do¤u Anadolu Böl-
gesi’nde do¤al kaynaklar›n korunmas› amac›yla oluflturulan
ulusal park. 21 Aral›k 1971’de kuruldu. Tunceli ilinde Munzur
Suyu vadisi ile çevresinde 42 hektarl›k bir alan› kaplar. Bitki ör-
tüsü daha çok mefle, sö¤üt, kavak, akçaa¤aç, hufl, diflbudak, k›-
z›la¤aç, sar› çam, göknar gibi a¤açlardan oluflur. Park›n kuzey
kesiminde küçük göller ve ça¤layanlar yer al›r. Kamp, piknik,
spor amaçl› bal›kç›l›k, parktaki bafll›ca etkinliklerdir.
MURAD‹YE CAM‹‹,
Bursa’da cami. II. Murat taraf›ndan
1424-1426 y›llar›nda yapt›r›lm›flt›r. Cami plân›n›n genel flekli
ters “T” biçimindedir. Cami bir kemerle ikiye ayr›lm›fl ve tavan-
lar› kubbelerle örtülmüfltür. Ana kubbenin her iki yan›nda mina-
re bulunur. Caminin çevresinde büyükçe bir “cemaat alan›” var-
d›r. Burada bulunan kubbeler, cami kubbeleri yüksekli¤ine ya-
k›n olup aralar›ndaki uzakl›k yitirilmifl ve bir bütünlük sa¤lan-
m›flt›r. Zamanla afl›nan ve hasar gören caminin birçok yeri son-
radan onar›lm›flt›r.
