NEB‹
490
ren kitaplar› dönemin edebiyat çevrelerinde genifl yank› uyan-
d›rd›. Ahmet Haflim, Peyami Safa, Refik Ahmet (Sevengil), fiev-
ket Süreyya, Yakup Kadri (Karaosmano¤lu), Nurullah Ata (Ataç)
vd. ünlü yazarlar fliirimizde yaratt›¤› ses, biçim ve içerik özellik-
lerini övgüyle karfl›lad›lar. Bu özellikleriyle kendisinden sonra
gelen kuflaklar›n fliiri üzerinde büyük etkisi oldu. fiiir Kitaplar›:
“Jokond ile Si-Ya-U” (1929), “835 Sat›r” (1929), “Varan 3”
(1930), “1+1=1” (Nail V. ile birlikte, 1930), “Sesini Kaybeden
fiehir” (1931), “Benerci Kendini Niçin Öldürdü” (1932), “Gece
Gelen Telgraf” (1932), “Taranta Babu’ya Mektuplar” (1935),
“Simavna Kad›s› O¤lu fieyh Bedrettin Destan›” (1936). Ölümün-
den sonra bu kitaplar›n çeflitli yay›nevlerince yeni bas›mlar› ya-
p›ld›. 30 Eylül 1988’de kardefli Samiye Yalt›r›m, Nâz›m’›n vatan-
dafll›k haklar›n›n geri verilmesi ve mezar›n›n Türkiye’ye getiril-
mesi için daha önce hakk›nda verilmifl kararlar›n iptali istemiy-
le Dan›fltay’a baflvurdu. Ölümünden sonra Türkiye’de ilk kez ba-
s›lan kitaplar›: “Kurtulufl Savafl› Destan›” (Yön dergisi taraf›ndan
1965, Cevdet Kudret taraf›ndan “Kuvay› Milliye” ad›yla 2. bas›m
1968), “Memleketimden ‹nsan Manzaralar›” (bask›ya haz›rlayan
Memet Fuat, 5 cilt, 1966-1967), “Saat 21-22 fiiirleri” (bas›ma
haz›rlayan, Memet Fuat, 1965), “Rubailer” (bas›ma haz›rlayan
Memet Fuat, 1966), “Dört Hapishaneden” (bas›ma haz›rlayan,
Memet Fuat, 1966), “Yeni fiiirler” (bas›ma haz›rlayan, Dost Ya-
y›nevi; 1966), “Son fiiirleri” (bas›ma haz›rlayan, Habora Kitabe-
vi, 1970), “Tüm Eserleri” (bas›ma haz›rlayan, As›m Bezirci,
1980’de sekiz kitap), “Nâz›m Hikmet ve Seçme fiiirleri” (As›m
Bezirci, 1975). Oyunlar›: “Kafatas›” (1932,1966), “Bir Ölü Evi
yahut Merhumun Hanesi” (1932, “Ocak Bafl›nda” oyunu ile ye-
ni bas›m› 1966), “Unutulan Adam” (1935, 1966). Ölümünden
sonra yay›nlananlar: “Sabahat” (1965), “‹nek” (1965), “Ocak
Bafl›nda-Yolcu” (1966), “Yusuf ile Menofis” (1967). Öteki ki-
taplar›: “Kan Konuflmaz” (roman, 1965), “‹t Ürür, Kervan Yürür”
(f›kralar, 2. bas›m, 1965), “Yaflamak Güzel fiey Be Kardeflim”
(roman, 1967), “Sevdal› Bulut” (masallar, 1968), “Kemal Ta-
hir’e Mahpusaneden Mektuplar” (1968), “O¤lum, Can›m Evlâ-
d›m, Memedim” (Memet Fuat’a mektuplar, 1968), “Vâ-Nû-lara
Mektuplar” (1970), “Nâz›m ile Piraye” (bas›ma haz›rlayan, Me-
met Fuat, kar›s› P. Altuncu’ya mektuplar, 1976).
NEB‹,
Tanr›’n›n, insanlara do¤ru yolu göstermekle görevlen-
dirdi¤i kimse; peygamber. Sözcük, ‹branice kökenlidir. Tevrat,
‹ncil ve Kuran’da ayn› anlamda kullan›l›r. Muhammet’e, Medi-
ne’ye göçtükten sonra nebi denmifltir. Elçi anlam›nda olan resul
ile nebi, birbirinin yerine kullan›labilirse de resul, kendisine
Tanr› kat›ndan kitap gönderilmifl ve yeni bir din kurmufl pey-
gamberdir (Musa, ‹sa, Muhammet vb. gibi). Nebi ise kendinden
önce gelen resulün kurdu¤u dini yürütmekle görevlidir. ‹kisi de
buyru¤u, vahiy yoluyla ya da Cebrail arac›l›¤›yla Tanr›’dan al›r
ve halka iletir.
NECAT‹, Mustafa
(1894 ‹zmir-1929 Ankara), e¤itimci ve
Millî E¤itim bakan›. ‹stanbul Hukuk Mektebi’nde okudu. I. Dün-
ya Savafl› y›llar›nda ‹zmir’de ö¤retmenlik (Muallim Mektebi ve
fiark Mektebi) ve avukatl›k yapt›. ‹zmir’in iflgalinden sonra Ku-
vay› Milliye’ye kat›larak Yunan ve Anzavur güçlerine karfl› sa-
vafllara kat›ld›. ‹zmir’deki fiark Mektebi’ni birlikte yönetti¤i arka-
dafl› Kara Vas›f (Ç›nar) ile Bal›kesir’de bölgenin Kuvay› Milliye
yay›n organ› niteli¤indeki “‹zmir’e Do¤ru” gazetesini ç›kard›.
TBMM toplan›nca Saruhan mebusu seçildi, Meclis’in Müdafaai
Hukuk Grubu kâtibi oldu. Kastamonu ve Havalisi ‹stiklal Mah-
kemesi baflkanl›¤›n› yapt›. TBMM ikinci dönemine ‹zmir mebu-
su olarak girdi. Mübadele-‹mar ve ‹skân vekilli¤i ile Adliye ve-
killi¤inde bulundu (1923-1924). fieyh Sait ‹syan›’nda k›sa bir
süre ‹stiklal Mahkemesi savc›l›¤› yapt›. ‹ki y›ll›k Muallimler Bir-
li¤i reisli¤inden sonra Maarif vekilli¤ine getirildi (1925). Ölü-
müne kadar yürüttü¤ü Millî E¤itim bakanl›¤› s›ras›nda Cumhu-
riyet ilkelerinin benimsenmesi, e¤itim ve ö¤retimin önemi, ö¤-
retmenlik mesle¤inin gelifltirilmesi konular›na a¤›rl›k verdi.
1924’te kabul edilen “Tevhidi Tedrisat Kanunu”nu (E¤itim ve
Ö¤retim Birli¤i) uygulamaya koydu.
NECAT‹G‹L, Behçet
(1916 ‹stanbul-1979 ‹stanbul), flair.
Ortaö¤renimini Kabatafl Lisesi’nde (1936), yüksekö¤renimini
Yüksek Ö¤retmen Okulu Türk Dili ve Edebiyat› Bölümü’nde ta-
mamlad› (1940). Kars (1940-1941), Zonguldak (1941-1943),
Kabatafl liselerinde (1945-1960), ‹stanbul E¤itim Enstitüsü’nde
edebiyat ö¤retmenli¤i yapt› (1960-1972). fiiir ve yaz›lar› Varl›k
(ilk fliiri 1 Ekim 1935), Yenilik, Yeditepe, Türk Dili, Yeni Dergi,
Yeni Edebiyat, Cumhuriyet, Milliyet-Sanat dergi ve gazetelerin-
de yay›mland›. ‹lk dönemi say›labilecek 1943-1955 y›llar›nda
bireyin yaflam karfl›s›ndaki ac›lar›n›, özlemlerini, umutlar›n› yan-
s›tan fliirlerinde içten, dokunakl› söyleyifli, de¤iflik tekni¤iyle öz-
gün bir kiflilik yaratm›flt›. Özellikle “Yaz Dönemi”nden (1963)
sonra tedirginlikleri, d›fla aç›lmalar›, an›msamalar›, güçsüzler
karfl›s›nda duyarl›¤›, kendini dinlemeleriyle lirizmin en üst dü-
zeylerine ulaflan bir fliir ortam› yaratt›. Sonra geleneksel fliiri-
mizden yeni söyleyifl olanaklar› ç›kararak yeni biçimler arad›.
NED‹M
(1680 ‹stanbul-1730 ‹stanbul), divan flairi. As›l ad›
Ahmet’tir. Çocuklu¤unda medrese ö¤renimi görerek Arapça ö¤-
renmifl, müderrislik, mahkeme naipli¤i görevlerinde bulunmufl-
tur. 1730’da patlayan Patrona Halil Ayaklanmas› s›ras›nda öldü-
rülmüfltür. Nedim, Lale Devri (1718-1730) flairidir. Devrin aflk,
flarap, zevk ve safa âlemlerinin getirdi¤i bir ortamda k›vrak ve
nefleli flark›lar, gazeller yazm›fl; divan edebiyat›na çoflkunlu¤un
fliirini getirmifltir. 158 gazel, 29 rubai, 37 kaside, 27 k›t’a, hece
ölçüsüyle yaz›lm›fl bir de türküsü vard›r. “Divan”› ilkin A. Re-
fik’in önyaz›s›yla Halil Nihat (1922), daha sonra Abdülbaki Göl-
p›narl› (1951) taraf›ndan bas›lm›flt›r.
NEFES DARLI⁄I,
türlü nedenlerle akci¤erin kirlikan› te-
mizleyememesi ve karbon dioksiti d›flar› atamamas› sonucu
oluflan solunum güçlü¤ü. Nefes darl›¤›, bir hastal›k de¤il, bir
hastal›¤›n belirtisidir. Ast›m, bronflit, zatülcenp gibi akci¤er
hastal›klar› ile miyokard enfarktüsü gibi kalp yetmezli¤i hasta-
l›klar› nefes darl›¤›na neden olur. Akci¤er bronfllar› ve akci¤eri
çevreleyen zar ile ci¤er aras›ndaki boflluklarda hava ve su top-
lanmalar› akci¤erin geniflleyip daralmas›na, bu da solunum
güçlü¤üne neden olur. Nefes darl›¤›n›n tedavisi, nedeni olan
hastal›¤›n bulunup tedavisine ba¤l›d›r.
