NÖROLOJ‹
497
NORVEÇ
(Norveççe: Norge, Fr.: Norvège, ‹ng.: Norway),
Kuzeybat› Avru-
pa’da, ‹skandi-
nav Yar›mada-
s›’n›n bat›s›nda
devlet. Kuzey-
do¤uda Rusya
ve Finlandiya,
do¤uda ‹sveç
ile s›n›rlan›r;
öteki yönlerde
denizle çevrilir.
Svalbard ve Jan Mayen tak›madalar› hariç, yüzölçümü 324.219
km
2
, nüfusu 4.180.000 (1987), bafll›ca kentleri: Oslo (baflkent),
Trondheim, Bergen, Alesund, Bodö, Fredrikstad, Kristiansund,
Stavanger ve Tromsö’dür. Dili Norveççe, dini Protestan’d›r.
Fenno-Skandia Kalkan›’n›n bir parças› olan Norveç, yeryüzünün
en yafll› karalar›ndand›r. ‹sa’dan önceki yüzy›llardan beri kuzey-
de Laponlar, güneyde ‹skandinavlarla meskûn bir ülkedir. Nor-
veçlilerin de atalar› olan Vikingler 9.-11. yüzy›llarda denizcilik-
te çok ileriydiler. Kuzey Atlas Okyanusu’ndaki bütün adalar› on-
lar keflfetmifller, buralarda ilk kolonileri onlar kurmufllard›r. Bu
dönemde Vikingler birleflerek bir krall›k kurdular. Fakat 12. yüz-
y›ldan bafllayarak çeflitli iç mücadeleler Norveç’i zay›f düflürdü.
Bu tarihten sonra zaman zaman komflular›yla birleflik olarak ya-
flad›. 1814’te Danimarka’dan ayr›ld› ve 1815’te ‹sveç ile birleflti.
Tekrar bugünkü hâline gelmesi 1905’te gerçekleflti. 20. yüzy›l-
da birçok Norveçli Amerika’ya göç etti. Fakat öte yandan da
Norveç sanayide büyük at›l›mlar yapt›. I. Dünya Savafl›’nda ta-
rafs›z kald› ve 1920’de Svalbard Adalar›’n› elde etti. II. Dünya
Savafl›’nda Almanya taraf›ndan iflgal edildi. Anayasal monarfliy-
le yönetilir. Kral, yetkilerini bakanlar kurulu ve “Starting” ad› ve-
rilen parlamento arac›l›¤›yla kullan›r.
NOTA,
bir müzik sesini belirtmeye yarayan saptanm›fl iflaret,
perde iflareti ya da bu iflaretlerden oluflan yaz›. Notalar yard›m›y-
la bir müzik parças› yaz›labilir, bas›labilir ve okunup çal›nabilir.
Belli bir sesi flekille anlatma ifline çok eski ça¤lardan beri rast-
lanmaktad›r. Önceleri Sümerlerden itibaren Do¤u kavimleri ken-
di sistemlerini kurdular. Bat›’da sesleri iflaretleme ilk kez ‹.Ö.
500 y›l›nda Yunanl›larda görülür. Yunanl›lar her ses için alfabe-
lerinin bir harfini kullanarak iki oktavl›k bir dizi oluflturdular. Bu
ve benzeri sistemlerin yan› s›ra 11. yüzy›lda her ses için bir he-
cenin kullan›ld›¤› solfej sistemi ortaya ç›kt›. 1025 y›l›nda Guido
d’Arezzo adl› bir ‹talyan, bir gam› meydana getiren yedi sesten
alt›s›n› belirleyerek onlara “ut, re, mi, fa, sol ve la” dedi. “Ut” he-
cesi, daha sonra söylenmesi daha kolay olan “do” ile de¤ifltiril-
di ve bir de “si”nin eklenmesiyle, bugün kullan›lan gam ortaya
ç›kt›. Bu ana tonlar› belirleyen iflaretler, 16. yüzy›ldan itibaren
befl çizgili bir porteye yaz›lmaktad›r. Notan›n zaman› ise biçimin-
den ve sap›na eklenen küçük ilâvelerden anlafl›lmaktad›r. Her
notan›n bafl›nda bulunan anahtar, perdeyi gösterir. “Sol”, “Do”
ve “Fa” olmak üzere üç çeflit anahtar vard›r. Seslerin say›lar ve
harflerle iflaretlenmesi ya da parmaklar›n pozisyonunu belirtmek
için numaralar›n kullan›lmas› sistemleri de, modern solfej siste-
minin geliflmesine ra¤men, 18. yüzy›la kadar kullan›lm›flt›r.
NOTA,
devletler hukukuna göre bir devletin baflka bir devlete
gönderdi¤i ve daha çok uyar›c› nitelikte, sözlü ya da yaz›l› diplo-
matik bildiri. Devletlerin karfl›l›kl› iliflkilerinde aksayan yönler ya
da birbirlerine yeni önerileri olabilir. Bu sürekli iliflkiler düzeni
içinde a¤›rl›kl› sorunlar do¤du¤unda ve ola¤an görüflmeler dü-
zeyinde bir anlaflma sa¤lanamamas› durumlar›nda karfl›l›kl› ya
da tek yanl› olarak birbirlerine sözlü ya da yaz›l› istekler sunabi-
lirler. Genifl anlamda bir devlete bildirilen her görüfl, bir notad›r.
Dar anlamda ise kesin istekler, sert uyar›lar, elefltiriler ve resmî
çözüm önerileri, nota diye adland›r›lmaktad›r.
NOTER,
senetler, sözleflmeler, vekillik k⤛tlar› gibi belgele-
ri haz›rlayan ya da sicile geçirerek bunlara resmiyet kazand›r-
mak ve yasan›n öngördü¤ü di¤er görevleri yerine getirmekle
yükümlü, kendine özgü hukuksal bir statüsü ve resmî s›fat› olan
kimse. Osmanl› hukuk düzeninde bu görevi yürüten kamu gö-
revlilerine “kâtibi adil” denirdi. Noterlerin bugünkü statülerini
belirleyen, 15.6.1938 tarihli ve 3456 say›l› yasad›r. Daha sonra
kimi de¤iflikliklere u¤rayan bu yasaya göre noterler sözleflme
düzenlemek, gayrimenkul sat›fl senetlerini ve vasiyetnameleri
saklamak, yaz›l› belgelerin suretlerini ç›karmak, piyango ve ku-
ra çekimlerinde bulunmak, ticarî senet protesto ve ihtarnamele-
rini göndermek, teslim edilen emanetleri saklamak gibi birçok
kamu görevini yürütürler. Noterlik açma ve kapatma yetkisi,
Adalet Bakanl›¤›’n›nd›r. Yabanc› ülkelerde noterlik ifllerini elçi-
lik ya da konsolosluklar yapar.
NÖROLOJ‹,
sinir sistemini anatomik, fizyolojik ve patolojik
aç›dan inceleyen t›p dal›; sinirbilim. Bilimsel bir nitelik kazan-
mas› 19. yüzy›l›n bafllar›nda oldu. Nöroloji alan›nda ilk bilimsel
çal›flmalar› yapanlar Bayle, Parkinson, Magendie, Flourens,
Charcot vb.dir. Bu alanda ilk cerrahî çal›flmalar, 20. yüzy›lda
ABD’de gerçeklefltirildi ve sinir cerrahîsi do¤du. Baflta biyokim-
ya, viroloji ve radyoloji olmak üzere t›bb›n di¤er alanlar›nda el-
de edilen ilerlemeler, günümüzde nörolojinin ilgi ve çal›flma
alanlar›n› geniflletmifltir.
NUH,
Kuran’a göre, kendisine vahiy gelen ilk peygamber. Tev-
rat’ta, yaflant›s› anlat›lmakla birlikte, peygamberli¤inden söz
edilmez. Halk Nuh’u yalanc›l›k, aldat›c›l›k, cinlere uymak ve kö-
tü kiflileri kendine inand›rmakla suçlam›flt›. Bu yönüyle Mu-
hammet’e benzetilir. Tevrat ve Kuran’da anlat›lanlara göre Nuh,
kötü yolda olan halk› Tanr› buyruklar›na uymaya ça¤›rd›, çaba-
lar› bir sonuç vermeyince Tanr› buyru¤uyla bir gemi yapmaya
bafllad›. Halk, bu “gemi karada m› yüzecek?” diyerek onunla
alay etti. Nuh gemisine, inananlar›, üç o¤lu ile efllerini ve her tür
hayvandan bir çift ald›ktan sonra, sa¤anaklarla birlikte, yerden
de sular kaynayarak tufan bafllad›. Nuh’un kar›s› ve bir o¤lu,
inanmad›klar› için, gemiye binmedi ve bo¤uldular. Gemidekile-
re cinsel iliflki yasak edilmiflti. Bu yasa¤› unutan Nuh’un o¤lu
(Bir söylentiye göre de babas›n›n, uyurken aç›lan ay›p yerlerini
görüp gülen) Ham’›n yüzü kapkara kesildi. Bütün karaderililer
Ham’›n soyundan türedi. Nuh’un ikinci o¤lu Yafet’in soyundan
