O
499
O,
Türk alfabesinin on sekizinci harfi. Sesbilim bak›m›ndan ka-
l›n, genifl, yuvarlak ünlü. Kimyada, oksijen elementinin simgesi.
OBJEKT‹F,
foto¤raf makinesi, mikroskop, dürbün vb. optik
aletlerde, bak›lan cisme en yak›n olan mercek. Genellikle sa-
p›nçlar›n giderilmesi için birkaç mercekten oluflturulmufl yak›n-
sak bir mercek sistemidir.
ODAK,
küresel ayna ve merceklerden yans›yan ya da k›r›lan
›fl›nlar›n kesifltikleri ya da kesifliyor gibi gözüktükleri nokta. Asal
eksene (optik eksene) paralel gelen ›fl›nlar, asal eksen üzerinde
bulunan “asal odak” noktas›nda, e¤ik gelen ›fl›nlar ise bu nok-
tan›n düfleyindeki “ikincil odak” noktalar›nda kesiflirler. Odak
noktalar›, “odak düzlemi” ad› verilen ve asal eksene dik bir düz-
lemde bulunurlar. Aynada bir, mercekte ise her biri merce¤in
bir taraf›nda olmak üzere iki asal odak bulunur. Aynada, tepe-
den odak noktas›na, mercekte ise optik merkezden asal odak
noktas›na olan uzakl›¤a “odak uzakl›¤›” ad› verilir.
OFSET,
taflbask›y› and›ran modern bask› tekni¤i. Bu teknik-
te “kal›p” ad› verilen çinko levhalar kullan›l›r. Resim ve yaz›lar
levhaya “foto-ofset” tekni¤iyle saptan›r (resim ve yaz›lar filme
al›n›r; film, ›fl›¤a duyarl› bir emülsiyonla s›vanan levha üzerine
konarak ›fl›kla pozland›r›l›r; filmdeki resim ve yaz›lar levhaya
geçer). Asitle muamele sonucu resim ve yaz›lar kal›p üzerine
kopya edilmifl olur. Bask›ya haz›r duruma gelen kal›p, kal›p ka-
zan›na tak›l›r. Kal›p her dönüflünde önce su, sonra da mürek-
kep merdanesine temas ederek yaz› ve resimlerin bulundu¤u
bölüm mürekkeplenir ve böylece kauçuk kazan›na aktar›l›r. Ba-
s›lacak tabaka ya da bobin k⤛t, kauçuk kazan› ile bask› kaza-
n› aras›ndan geçerken resim ve yaz›lar k⤛da geçer. Ofset tek-
ni¤iyle siyah-beyaz ya da çok renkli bask› yap›labilir. Çok renk-
li bask›da genellikle sar›, mavi, k›rm›z› ve siyah mürekkepler
kullan›l›r. Her renk için ayr› bir kal›p haz›rlan›r. K⤛d›n ayn›
bölümüne (gerekiyorsa) bu dört renk farkl› tonlarda düflürüle-
rek hemen her türlü renk bileflimi elde edilir.
O⁄ULOTU,
ball›babagillerden, otsu bitki; melisa
(Melis-
sa officinalis).
Uyar›c› oldu¤u için bayg›nl›klara karfl› kul-
lan›l›r. Çok dall›, beyaz çiçekli, limonu and›ran hofl bir kokusu
vard›r. Baz› yerlerde likör ve ilaç yap›m›nda kullan›lmak üzere
yetifltirilir.
O⁄UZCAN, Ümit Yaflar
(1926 Tarsus-1984 ‹stanbul),
flair. Ortaö¤renimini Eskiflehir Ticaret Lisesi’nde tamamlad›ktan
sonra (1945) Osmanl› Bankas›’na girdi. Uzun y›llar ‹fl Banka-
s›’nda çal›flt› (1961). Ayr›larak ‹stanbul’da ümit Yaflar Yay›nevi’ni
kurdu. Kapat›nca bir süre Akbank Genel Müdürlü¤ü Krediler
Servisi müdürlü¤ü, bir süre de gazetecilik ve T. ‹fl Bankas› yay›n
dan›flmanl›¤› yapt›ktan sonra kendi ad›na açt›¤› resim galerisini
yönetti. Çeflitli dergilerde ç›kan kimi ölçülü, uyakl›, kimi Orhan
Veli biçiminde fliirleri, yergiler, flark› güfteleriyle büyük ün yap-
t›. ‹lk fliir kitab› “‹nsano¤lu” 1947’de yay›mland›. Otuza yak›n fli-
ir kitab› içinde en ünlüleri flunlard›r: “Deniz Musikisi” (1949),
“Dillere Destan” (1954), “‹ki Kifliye Bir Dünya” (1957), “Beni
Unutma” (ilk yedi kitab›ndan seçmeler, 1959), “Seninle Ölmek
‹stiyorum” (1960), “Üstüme Varma ‹stanbul” (1961), “Hüzün
fiark›lar›” (1964), “Bir Gün Anlars›n” (1965), “Sadrazam›n Sol
Kula¤›” (1965), “Mihriban’a Mektuplar-Mihriban’a fiiirler”
(1965), “Tafllar ve Bafllar” (tafllama ve aflk fliirleri, 1966), “Biraz
Kül Biraz Duman” (notalar›yla birlikte on flark›, 1966), “Göbek
Davas›” (yergiler, 1968), “Ben Seni Sevdim mi” (1968), “Halk-
tan Yana” (1969), “Rubailer” (1972), “En Eski Yaln›zl›¤›md›r Aflk
Benim” (1978), “fiiirle K›rk Y›l” (1982) ve bütün fliirlerinin ilk
bölümünü toplad›¤› “Ac›lar Denizi” (1977, 1983).
O⁄UZLAR,
Anadolu, Azerbaycan, ‹ran, Irak ve Türkmenis-
tan Türklerinin atalar› olan Türk kavmi. O¤uzlar konusundaki ilk
bilgiler Yenisey Irma¤› k›y›lar›ndaki, 6. yüzy›ldan kalma kitabe-
lerden elde edildi. O¤uzlar, Göktürk ve Kutluk devletlerinin ku-
ruluflu s›ras›nda Selenga Irma¤› k›y›lar›nda oturuyorlard›. Bu iki
devletle zaman zaman düflmanca iliflkiler içine girmifllerdi. ‹kin-
ci Göktürk Devleti de denilen Kutluk Devleti; Uygur, Basm›l ve
