ORDU
505
sergisini 1961’de ‹zmir’de açt›. 70’li ve 80’li y›llarda yurt içinde
ve d›fl›nda çeflitli kentlerde birçok kiflisel sergi açt› ve karma
sergilere kat›ld›. Karikatürleriyle birçok ulusal ve uluslararas›
ödül kazanan Tan Oral, film çal›flmalar›yla da ödüller alm›flt›r:
“Cumartesi-Pazar” adl› filmiyle Hisar K›sa Film Yar›flmas›’nda
birincilik; 1969, “Sansür” adl› çizgi filmiyle TRT Kültür, Sanat
Bilim Ödülleri Yar›flmas›’nda büyük ödül, 1970). Ayr›ca befl kez
Ça¤dafl Gazeteciler Cemiyeti Y›l›n Gazetecisi ödüllerini kazand›
(1980, 1981, 1983, 1984, 1985). Karikatürcüler Derne¤i yöne-
tim kurulu üyeli¤i ve baflkanl›¤› yapt›. Bafll›ca albümleri: “Büyük
Türkiye” (1978), “Sansür” (1978), “‹ki Minik Kentli” (1980),
“Göza¤r›s›” (1984), “Sus ve Dinle” (1989), "Yaza Çize" (1998),
"Bu Kitab›n Kuyru¤u Var" (2003).
ORANGUTAN,
maymunlar›n insan›ms›maymungiller fa-
milyas›ndan, insana benzeyen bir memeli
(Pongo pygma-
eus).
Sumatra, Borneo ve Cava’n›n batakl›k ormanlar›nda ya-
flar. Oldukça ürkektir. Boyu erkeklerde 150, diflilerde 110 cm.,
a¤›rl›¤› 125 kg. kadard›r. Bafl› koni biçiminde, a¤z› öne do¤ru
ç›k›k, dudaklar› kal›n, burnu bas›k, postu k›z›lkahverengi ve
uzun k›ll›d›r. Kollar› ayakta durdu¤unda yere de¤ecek kadar
uzundur. Ço¤unlukla dört ayak üzerinde yürür. Ömrü 30 y›l ka-
dard›r. A¤açlar üzerindeki yuvalarda tek bafl›na ya da efliyle ya-
flar. Genellikle meyvelerle beslenirse de taze sürgün, kufl yu-
murtas›, böcek vs. de yer. Soyu azalmaktad›r.
ORATORYO,
orkestra eflli¤inde solo sesler ve korolar tara-
f›ndan söylenen dinî beste. ‹lk oratoryolar, Orta Ça¤’daki mys-
tery (gizem) oyunlar›ndan kaynakland›. Bunlar, kostüm, dekor
ve di¤er dramatik ögeler kullan›larak sahneleniyordu.
ORDU,
bir devletin silâhl› kuvvetlerinin bütünü; dar anlamda
silâhl› kuvvetlerin kara kuvvetleri kesiminin bafll›ca bölümlerin-
den her biri (1. Ordu, 2. Ordu gibi).Tarihin en eski devirlerinde
siyasî ve iktisadi birlikler hâlinde yaflamaya bafllayan insan top-
luluklar›, komflu topluluklar›n sald›r›lar›ndan kendilerini koru-
mak, iktisadi ve siyasî varl›klar›n› sürdürebilmek, gere¤inde zor
kullanarak kendilerine yeni ekonomik olanaklar sa¤layacak olan
topraklar› ele geçirmek için düzgün ve sürekli silâhl› kuvvetler
kurma gere¤ini duydular. Ordu teflkilât›n›n ilk kuruluflu hakk›n-
da yeterli bilgi yoktur, ancak ilk ordular›n ‹.Ö. 4000 y›llar›nda
Sümer ve Babil’de kuruldu¤una dair yaz›l› belgeler mevcuttur.
‹.Ö. 2000 y›llar›na ait Hammurabi Kanunlar› Babil’de ayr› bir s›-
n›f› oluflturan askerlerden söz etmektedir.
ORDU,
Karadeniz Bölgesi’nin Do¤u ve Orta Karadeniz bö-
lümlerinde yer alan il ve bu ilin merkezi olan kent. Kuzeyde Ka-
radeniz’e aç›l›r. Do¤uda Giresun, bat›da Samsun ve güneyde de
S›vas ve Tokat illeriyle s›n›rlan›r. Yüzölçümü 6.583 km
2
’dir. Bu
bak›mdan Türkiye’nin küçük illerinden biridir. Fakat, afla¤›da
görülece¤i gibi, nüfusu, özellikle nüfus yo¤unlu¤uyla dikkati
çeker. Fizikî co¤rafya: Kuzey Anadolu kenar da¤lar›n›n Karade-
niz boyunca do¤u-bat› do¤rultusunda uzanan d›fl s›ralar› Ordu
ili yer flekillerine egemendir. K›y›dan içe do¤ru giderek yükse-
len bu da¤lar, güneyde Kelkit olu¤una dik yamaçlarla inerler.
Aralar›nda yer yer yüksek yayla düzlüklerinin de yerleflti¤i bu
da¤l›k s›ra, genel olarak orta yüksekliktedir. En yüksek yeri ilin
güneydo¤u s›n›r›nda yer al›r (burada Karagöl Da¤›, 3.095 m.
yüksekli¤iyle ilin en yüksek doru¤udur ve üzerinde yer alan
dördüncü zaman buzullaflmas›na ait flekillerle dikkati çeker).
Ordu ilinde, bat› komflusu Samsun’dan farkl› olarak ova düzlük-
lerine ve hele k›y› ovalar›na hemen hemen rastlanmaz. K›y›lar,
çok yerinde dik ve yal›yarl›d›r. Ancak küçük koy ve burunlarla ve
akarsular›n a¤›zlar›ndaki küçük deltac›klarla flekillenir. Ordu ile
Fatsa aras›nda, iki ucunda Yasun ve Çam burunlar›n›n yer ald›-
¤› dörtken flekilli bir yar›mada k›y›n›n tek büyük ç›k›nt›s›n› mey-
dana getirir. Düz, kuzey rüzgârlar›na aç›k olan bu k›y›lar›n tek
do¤al liman› da, bu yar›madan›n güneydo¤u köflesinde kalan
Vona (bugünkü ad›yla Perflembe) liman›d›r. Baz› yerel farkl›l›k-
lar d›fl›nda bütün Karadeniz k›y›lar›nda oldu¤u gibi, Ordu ili ik-
limi de kendine özgü niteliklertafl›r: K›y›, k›y›dan içe do¤ru gi-
dildikçe yükselen da¤lar; bu da¤lar›n baz› durumlar› (denize ve
içe dönük olmalar›) fizikî ve beflerî koflullar bak›m›ndan baz› ay-
r›l›klar yarat›rsa da, iklimin genel karakteri fludur: Y›ll›k ya¤›fllar
boldur (1-1,5 m. aras›nda), bu ya¤›fllar mevsimlere oldukça eflit
oranlarda da¤›l›r; bariz olarak kurak bir mevsim yoktur. K›fllar,
güney k›y›lar›m›z kadar olmamakla beraber, özellikle k›y›da ›l›k
geçer (ocak ay› ortalamas› +6,5º dolay›nda, kar ya¤›fl› oldukça
bol); yazlar ise serindir (temmuz ortalamas› 23,5ºC dolay›nda).
Bu iklim koflullar›n›n sonucu olarak do¤al bitki örtüsü orman-
d›r. K›y› fleridi ve da¤lar›n nispeten alçak yamaçlar› (f›nd›k, çay
plantasyonlar›, baflta m›s›r olmak üzere tarlalar d›fl›nda) yaprak-
lar›n› döken a¤açlardan, daha yükseklerde ise (1.800 m.ye ka-
dar) kozalakl›lardan oluflan ormanlar yay›l›r; bunlar›n üstünde
de yüksek otlaklar yer al›r. Bu otlaklar “yaylac›l›k” tarz›nda yap›-
lan hayvanc›l›¤a elverifllidir. Ordu ili akarsular›, ilin güneybat›-
s›nda Yeflil›rmak’a kar›flan Ba¤ Suyu d›fl›nda, do¤rudan do¤ru-
ya Karadeniz’e dökülen ›rmaklard›r. Boylar› küçük, fakat kaynak-
lar›n› çok yükseklerden ald›klar› için, profilleri dik ve rejimleri
selvaridir. Özellikle ilkbaharda (kar eriyifli, ya¤›fl) taflk›nlara yol
açarlar. Ordu il merkezinin do¤usunda denize dökülen Melet
(165 km), Fatsa do¤usunda Bolaman, Ünye yak›n›nda Cevizde-
re ve Curi sular› bu akarsular›n bafll›calar›d›r. Ordu ili, 1997’de
863.000 kadar nüfusuyla Türkiye’nin kalabal›k illerinden biridir.
