SEB‹L
571
maddeler aras›nda hidrojen ve helyum önde gelir. Yüzeyindeki
s›cakl›k ortalamas›n›n s›f›r›n alt›nda 180ºC oldu¤u san›lmakta-
d›r. Di¤er gezegenlerden farkl› özelli¤i, ekvatoru çevresinde ay-
d›nl›k ve karanl›k halkalar›n bulunmas›d›r. 1980 Kas›m›’nda Sa-
türn dolaylar›na ulaflan Voyager-I uydusunun gönderdi¤i bilgi-
lere göre halkalar›, daha önce san›ld›¤› gibi 5-6 halka de¤il, b›-
çak s›rt› inceli¤inde yüzlerce halkad›r. Yine bu halkalar›n buz ve
tafl zerreciklerinden olufltu¤u anlafl›l›nca, bunlar›n gezegenlera-
ras› çekim ve hareket kanunlar›na uymadan nas›l as›l› kald›klar›
gökbilimcilerin zihnini meflgul etmektedir. Yüzeyinde h›z› saat-
te 900 km.yi bulan f›rt›nalar oldu¤u saptanm›flt›r. Çaplar› 200
km. ile 5.800 km. aras›nda de¤iflen 10 uydusu oldu¤u bilin-
mektedir. Voyager-I’in gözlemleri s›ras›nda Satürn’ün flimdiye
kadar bilinmeyen 3 yeni uydusu daha oldu¤u anlafl›ld›. ‹ç yap›-
s› hakk›nda kesin bilgiler yoksa da, merkezinde bir kaya kütle-
si, onun üzerinde buz tabakas›, daha üstte metalik hidrojen ve
nihayet moleküler hidrojenden olufltu¤u san›lmaktad›r. Uydula-
r› flunlard›r: Janus, Mimas, Enceladus, Tethys, Dione, Rhea, Ti-
tan, Hyperion, Lapetus, Phoebe. Bunlar içinde en büyü¤ü Titan
en küçü¤ü de, ayn› zamanda Satürn’e uzak olan Phoebe’dir.
SAVCILIK,
kamu yarar›na suçlar› kovuflturmak, gerekirse ce-
za davas› açmak ve mahkemelerde kamu yarar›n› savunmak ama-
c›yla çal›flan adalet kurumu. ‹fllenen suçlarda devletin de zarar
gördü¤ü kabul edilerek, kiflilerin, yapt›klar› kovuflturman›n yeter-
sizli¤i yüzünden savc›l›k kurumu olufltu. Bugünkü ça¤dafl savc›-
l›¤›n kökeni 1789 Frans›z Devrimi’nde yatmaktad›r. Eski ad›yla
“müddeimumumilik” olan savc›l›k, Osmanl› Devleti’nde 1876
Anayasas› ile yer ald› ve 1879’da ç›kar›lan bir yasayla kuruldu.
Cumhuriyet’in ilân›ndan sonra düzenlemeler yap›l›p yeni bir yap›
kazand›. Cumhuriyet Savc›l›¤›, asliye ceza ve a¤›r ceza mahkeme-
leriyle Yarg›tay kat›nda kuruldu. Yarg›tay’daki ad› Cumhuriyet
Baflsavc›l›¤›’d›r. Baflsavc›’n›n birçok yard›mc›s› vard›r. Sulh ceza
mahkemelerinde savc›l›k yoktur. Bu mahkemelerdeki kamu dava-
lar›n› asliye ceza savc›lar› açarlar ve duruflmada bulunmazlar.
Büyük illerde savc› yard›mc›lar› aras›nda iflbölümü vard›r; her
savc›l›k, savc› ve yard›mc›lar›ndan oluflan bir bütündür. Adalet
Bakanl›¤›’na ba¤l› olan savc›l›¤›n, özlük ve disiplin iflleri hakk›n-
daki kararlar› Hâkimler ve Savc›lar Yüksek Kurulu verir.
SAYAR, Abbas
(1923 Yoz-
gat-1999 ‹zmir), roman yazar›. Or-
taö¤renimini Yozgat Lisesi’nde ta-
mamlad›. ‹stanbul Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve
Edebiyat› Bölümü’nde sürdürdü¤ü
ö¤renimini paras›zl›k nedeniyle 5.
sömestrede b›rakmak zorunda
kald›. Gazete bayili¤i, kitapç›l›k,
çiftçilik yapt›. Edebiyata, ilk genç-
li¤inde kimilerini yay›mlad›¤› fliir-
lerle bafllayan Sayar, ç›kt›¤› y›l “Edebiyat Olay›” olarak karfl›la-
nan “Y›lk› At›” roman›yla tan›nd›. Genellikle büyük öykü niteli-
¤inde görülen bu yap›t›nda yeni dili, baflar›l› çevre betimleme-
leriyle Orta Anadolu gerçeklerini yans›t›rken, olumlu-olumsuz
kiflileri, koflullar› içinde ele ald›. Onlar›n ruhsal durumlar›n›
yans›t›rken özentiye ve gereksiz uzatmalara, gerçe¤i sapt›ran
çözümlemelere düflmedi. Edebiyat›m›zda rastlanmayan bir do-
¤all›kla atlar›n dünyas›n›, iliflkilerini, de¤iflik olaylar karfl›s›nda-
ki de¤iflik durumlar›n› yans›tt›. Bu baflar›s›n› öteki romanlar›nda
sürdürmeyi bildi. Yap›tlar›: “Y›lk› At›” (roman, TRT Roman Ba-
flar› Ödülü, 1970), “Çelo” (roman, 1972 TDK Roman Ödülü,
1973), “Can fienli¤i” (roman, 1974 Madaral› Roman Ödülü,
1975), “Yorgan›m› S›k› Sar” (öyküler, 1977), “Dik Bay›r” (ro-
man, 1977), “Tarlabafl› Salk›m Saçak” (roman, 1987), “Nokta-
lar” (roman, 1991).
SAYI DO⁄RUSU,
bir do¤runun noktalar›yla say›lar ara-
s›nda bire-bir eflleme kurularak oluflturulan do¤ru. Herhangi bir
do¤ru üzerinde bir bafllang›ç noktas› (s›f›r) iflaretlenip bir birim
uzunluk seçilerek, s›f›rdan sa¤a do¤ru her birim uzunluk sonu-
na 1 ve ard›fl›¤› tamsay›lar›, sola do¤ru da -1 ve ard›fl›¤› negatif
tam say›lar› verip say› do¤rusu oluflturulur. Arada olan gerçel
say›lar için de mutlaka bir ve bir tek nokta bulunur. Say› do¤ru-
su eksen olarak kullan›ld›¤› gibi, say›lar›n s›ralanmas›nda da
yararlan›l›r.
SAYIfiTAY,
TBMM ad›na, genel ve katma bütçeli dairelerin
gelir, gider ve mallar›n› denetlemek ve hesap ifllemlerini kesin
hükme ba¤lamakla görevli kamu kuruluflu. Say›fltay, bugünkü
statüsüne 21 fiubat 1967 tarih ve 832 say›l› yasayla kavuflmufl-
tur. Daha sonra bu yasada çeflitli de¤ifliklikler yap›lm›flt›r. Say›fl-
tay kurulufluna dahil organlar; Daireler, Daireler Kurulu, Temyiz
Kurulu, Yüksek Disiplin Kurulu, Memurlar Seçim ve Disiplin
Kurulu’dur. Say›fltay, yarg› ve karar organ› olan dairelerden olu-
flur. Say›fltay baflkan ve üyeleri görevlerinden al›namazlar.
SAYMA DÜZEN‹,
nesnelerin ya da kümelerin eleman sa-
y›s›n› belirtmek için kullan›lan, belli bir düzene ba¤lanm›fl ve
birbirine çevrilebilen say› sistemlerinden her biri; say›lama.
“M›s›r sayma düzeni”, “Roma sayma düzeni” ilk sayma düzen-
lerindendir. En çok kullan›lan sayma düzeni, “onluk sayma dü-
zeni”dir. Bu düzende 0,1,2,3,4,5,6,7,8,9 say›lar› kullan›l›r ve
bunlar›n yan yana getirilmesiyle oluflturulan her say›, sa¤dan
sola do¤ru birler, onlar, yüzler, binler... basama¤› ad›yla an›l›r. I
SEB‹L,
kutsal günlerde sevap kazanmak için da¤›t›lan içme
suyu ve bu amaçla yap›lm›fl tafl yap›. Genellikle cami, mescit,
tekke, türbe ve çeflmelerin yan›nda padiflahlar ve sarayl›lar, dev-
let büyükleri ve malî durumlar› elveriflli kimseler taraf›ndan yap-
t›r›l›rd›. Üstü kubbeli, ufak yap›lar olan sebillerin cepheleri ge-
nifl bir pencere biçimindedir. Bu pencerelere süslü oymal› tunç
parmakl›klar konur, gelip geçen bu parmakl›klar aras›na konan
bak›r maflrapalardan su içerdi. Köfle sebilleri, cephe sebilleri,
an›tsal sebiller, pencere hâlindeki sebiller olmak üzere dört tür
sebil vard›r. Mimar Sinan Sebili, Beyaz›t ve Vefa aras›nda Hüs-
revkethüda Sebili (1566), Yerebatan’da Dilsiztavflana¤a Sebili
(1670), Beyaz›t’ta fiahsultan Sebili (1810), Dolmabahçe’de Ha-
c›emina¤a Sebili (1644), Kabatafl’ta Kocayusufpafla Sebili
(1787), Eyüp’te Mihriflahsultan Sebili (1796), Sultanahmet’te
III. Ahmet Sebili, en ünlülerindendir.
