S‹LÂHLI KUVVETLER
582
‹l ekonomisinde hayvanc›l›¤›n katk›s› daha büyüktür. ‹l merkezi
Siirt, Türkiye’nin öteki bölgelerine kara ve demiryollar›yla ba¤la-
n›r. En yak›n demiryolu istasyonu, il merkezinin 32 km. kuzeyba-
t›s›ndaki Kurtalan’d›r. Karayollar›na gelince: ‹l merkezini, do¤u ve
kuzeyde fiirvan, Pervari ilçelerine ba¤layan ikincil yollardan bafl-
ka, as›l ana floseler bat› ve kuzey yönlerdedir. Bu floselerden biri,
Siirt’in 43 km. kuzeybat›s›nda, Veyselkarani’de ikiye ayr›l›r: Biri,
Bitlis üzerinden Van Gölü k›y›s›na ve Mufl üzerinden bat›ya; öte-
kisi de Kozlu ilçesi üzerinden Diyarbak›r yönüne uzan›r. Bunlar-
dan baflka, güneye, fi›rnak’a ve do¤uya uzanan yollar da vard›r.
S‹LÂHLI KUVVETLER,
kara, deniz, hava ve jandarma
kuvvetlerinden kurulu Türk Silâhl› Kuvvetleri’ne verilen ad. Kuru-
lufl ilkesine göre Silâhl› Kuvvetler vatan ve milleti d›fl düflmanla-
ra, Cumhuriyet’i ve Anayasa’y› iç tehlikelere karfl› korumak, gö-
zetmek ve kollamakla görevlidir. Bar›fl zaman›nda Kara, Deniz ve
Hava Kuvvetleri Millî Savunma Bakanl›¤›’na, Jandarma Kuvvetle-
ri de ‹çiflleri Bakanl›¤›’na ba¤l›d›r. Savafl hâlindeyse bütün Silâh-
l› Kuvvetler Baflkomutanl›¤a ba¤lan›r. E¤itim, sevk ve idare bak›-
m›ndansa bütün Silâhl› Kuvvetler Genelkurmay Baflkanl›¤›’na
ba¤l›d›r. “Kara Kuvvetleri”, Türk ordusunun en eski kurulufludur.
Zamanla de¤iflen flartlar içinde, Kara Kuvvetleri’nin yap›s›nda da
önemli de¤ifliklikler yap›ld›. Cumhuriyet’in ilân›ndan sonra 2’fler
piyade tümenli 9 kolordu ve 3 ba¤›ms›z süvari tümeninden olu-
flan, 3 ordu müfettiflli¤i fleklinde örgütlenen Kara Kuvvetleri’nin
bu yap›s›, günümüzdeki yap›s›n›n da temelini oluflturmaktad›r. II.
Dünya Savafl›’ndan sonra z›rhl› mekanize birliklerin önemi görü-
lünce, süvari s›n›f› bütünüyle kald›r›ld› (1959). Kara Kuvvetle-
ri’nin unsurlar›, idarî ve taktik birlikler olan ordulard›r. Türk Kara
Kuvvetleri’nde toplam dört ordu komutanl›¤› vard›r. Kurulufl afla-
¤›ya do¤ru kolordu, tümen, tugay, alay, tabur, bölük (topçulukta
batarya), tak›m ve manga biçimindedir. Kara Kuvvetleri, muharip
s›n›flar (piyade, topçu, tank, istihkâm ve muhabere) ve yard›mc›
s›n›flardan (s›hhiye, ordonat, levaz›m, personel, hâkim, mühen-
dis vb.) oluflur. Kara Kuvvetleri’nin en büyük ve yetkili amiri, or-
general rütbesindeki Kara Kuvvetleri komutan›d›r. Deniz Kuvvet-
leri’nin görevi, bar›flta Türk karasular›n› denetlemek, herhangi bir
deniz sald›r›s›na karfl› koyabilecek flekilde haz›r bulunmak, sa-
vaflta kara ve hava kuvvetlerini denizden desteklemek, düflman
deniz kuvvetlerini denizden tahrip etmek, zarars›z hâle getirmek-
tir. Modern anlay›flla kuruluflu 1909 y›l›na dek giden Deniz Kuv-
vetleri’nin kuruluflunda, donanma ve saha komutanl›klar› olmak
üzere üç stratejik komutanl›k vard›r. Deniz Kuvvetleri Komutanl›-
¤›’na e¤itim komutanl›¤›, üs komutanl›klar›, fabrikalar müdürlük-
leri, ikmal merkezleri müdürlükleri, “Seyir, Hidrografi ve Oflinog-
rafi Dairesi” de ba¤l›d›r. Deniz Kuvvetleri’nin en büyük ve yetkili
amiri, oramiral rütbesindeki Deniz Kuvvetleri komutan›d›r. Do-
nanma ve saha komutanl›klar› çeflitli filolardan oluflur. Filolar› da
4 ya da 6 gemiden ibaret filotillalar meydana getirir. Türk Silâhl›
Kuvvetleri’nin hava gücünü oluflturan Hava Kuvvetleri’nin kuru-
luflu, 1911 y›l›na rastlar. Hava Kuvvetleri’nin görevi, bar›flta Türk
semalar›n› denetlemek, herhangi bir hava sald›r›s›na derhal karfl›
koyabilecek biçimde haz›r bulunmak, savaflta kara ve deniz kuv-
vetlerini havadan desteklemek, düflman hava kuvvetlerini tahrip
etmek, zarars›z hâle getirmektir. Eskiden “hava müsteflarl›¤›” ve
“hava müflavirli¤i”yle temsil edilen hava kuruluflu, tabur, alay,
tugay, ve tümen kurulufluna geçerek 31 Ocak 1944’te Hava Kuv-
vetleri Komutanl›¤› ad›n› ald›, 1947’de ordu seviyesine ç›kar›ld›.
Hava Kuvvetleri Teflkilât› bir komutanl›k karargâh›, 1. ve 3. hava
kuvvet komutanl›klar›, e¤itim komutanl›¤› ile destek birliklerin-
den meydana gelir. En büyük ve yetkili amiri, orgeneral rütbesin-
deki Hava Kuvvetleri komutan›d›r. Ulaflt›rma, jet ve füze üslerini
de bünyesinde toplayan Hava Kuvvetleri, II. Dünya Savafl› sonra-
s›nda geliflmifltir. Jandarma Kuvvetleri’nin görevi, jandarma so-
rumluluk alan› içerisinde, genel emniyet ve asayifli kurmak, sa¤-
lamak ve korumak; kanun, tüzük ve yönetmeliklerindeki hüküm-
lerin icras›n› sa¤lamak ve bunlara dayanan hükümet emirlerini
yerine getirmek; s›n›r, k›y› ve karasular›n›n emniyet ve muhafaza-
s› ile gümrük bölgesinde kaçakç›l›¤› önlemek; seferde de bir k›-
s›m kuvvetleriyle yurt savunmas›na kat›lmakt›r. Teflkilât›n en yük-
sek makam›, bafl›nda orgeneral rütbesinde bir komutan bulunan
Jandarma Genel Komutanl›¤›’d›r. Mülkî amirlere ba¤l› olarak gö-
rev yapan alay, bölük ve karakol komutanl›klar›na bölünmüfltür.
Jandarma teflkilât›, 1930 y›l›nda yürürlü¤e giren 1706 say›l› ya-
sayla hukukî statüsünü kazanm›flt›r. Türk Silâhl› Kuvvetleri’nin
subay ve astsubay ihtiyac›, ilgili komutanl›klara ba¤l› askerî lise-
ler ve harp okullar›ndan sa¤lan›r. Ayr›ca kurmay subay ihtiyac›n›
karfl›layan ve do¤rudan Genelkurmay Baflkanl›¤›’na ba¤l› bir de
Harp Akademileri Komutanl›¤› vard›r.
S‹LÂHSIZLANMA
→
S‹LÂHLANMA
S‹LÂHTAR,
Osmanl› Devleti’nde padiflah, vezir gibi devlet
büyüklerinin silâhlar›n›n bak›m›yla görevli kimse. Bu makam,
ilk olarak Y›ld›r›m Bayezit (I. Bayezit) zaman›nda oluflturuldu.
Silâhtarlar, Enderun’a al›nan gençler aras›nda zamanla yetifle-
rek bu mevkiye yükselirlerdi. Görevlerinin bafl›nda padiflah›n
silâh›n› tafl›mak, öteki silâhlar›yla birlikte di¤er k›ymetli mü-
cevher ve eflyalar›n› korumak; padiflah›n gezintilerine kat›lmak
gelirdi. 17. yüzy›ldan sonra sadrazaml›¤a kadar yükselme f›rsa-
t› buldular. II. Murat zaman›nda as›l görevlerini unutup ticaret-
le u¤raflan, verilen hizmetlerde halka zulmetmeyi ifl bilen kim-
selerin topland›¤› bir y›¤›n durumuna düflen silâhtarl›k, II.
Mahmut döneminde ortadan kald›r›ld›.
S‹L‹KON,
kendisine bir organik grup ba¤lanm›fl olan silis-
yum ile oksijen atomlar›n›n ard›fl›k diziliflinden oluflan polimer.
Silikonlar, suya ve oksitlenmeye dayan›kl› olup ›s›dan da etki-
lenmez. S›v› silikonlar su s›zd›rmazl›¤› sa¤lamada, cilâ ve köpük
önleyici maddelerde kullan›l›rlar. Silikon ya¤lar hem yüksek,
hem de düflük s›cakl›klar için elveriflli ya¤lard›r. Silikon reçine-
ler, elektrik yal›tkan› olarak kullan›l›r. Silikon kauçu¤u, düflük
s›cakl›klarda esneklik gösterir.
S‹L‹ND‹R,
tabanlar› daire olan prizmatik yüzey. Tabanlar›n
merkezlerinden geçen do¤ruya, silindirin ekseni ad› verilir. Ta-
banlar aras›ndaki uzakl›k, silindirin yüksekli¤idir. Yükseklik,
merkezler do¤rusuna paralelse “dik silindir”den, de¤ilse “e¤ik
silindir”den söz edilir. Taban yar›çap› r, yüksekli¤i h olan silin-
dirin alan› 2πr(r+h), taban alan› πr
2
, yanal alan› 2πrh ve hacmi
de πr
2
h’dir. Silindir, bir daireye, çevresine de¤ecek ve daireye
