S‹NCAP
583
dik kalacak biçimde hareket eden bir do¤runun çizdi¤i geomet-
rik cisim olarak düflünülebilir.
S‹MAV‹, Sedat
(1896 ‹stan-
bul-1953 ‹stanbul), gazeteci, yazar.
Ortaö¤renimini Galatasaray Lise-
si’nde tamamlad› (1914). Hande
isimli haftal›k bir dergi ç›kararak
yay›n hayat›na at›ld›. Bir süre sine-
ma ile ilgilendi. Müdafaai Milliye
Cemiyeti sinema kolunda çal›flma-
ya bafllad›. ‹lk konulu Türk filmi
olan “Pençe”yi çekerek 1917’de
gösteriye sundu. Ayn› y›l “Casus”
adl› filmi tamamlad›. Diken (1918), ‹nci (1919) dergilerinden
sonra 21 Temmuz 1920’de günlük Dersaadet gazetesini yay›n-
lad›. Ulusal Kurtulufl Savafl› y›llar›nda ç›kard›¤› Güleryüz dergi-
siyle Kuvay› Milliyecileri destekledi. Yedigün (1933) dergisini
yay›nlad›. 1 May›s 1948’de Hürriyet gazetesini kurdu. Baflyazar-
l›¤›n› yapt›, f›kra, makaleler yazd›, karikatür çizdi. Gazetesi tara-
f›ndan 1977 y›l›nda Sedat Simavi Arma¤an› konuldu. Bafll›ca
yap›tlar›: “Fuji Yama” (roman, 1934), “Hürriyet Apartman›”
(oyun 1940), “Ceza” (Oyun 1941), “Sedat Simavi” (bütün yap›t-
lar›n›n toplu bas›m›, 1973).
S‹METR‹,
iki noktan›n bir baflka noktaya, do¤ruya ya da düz-
leme göre belli koflullar›n varl›¤› hâlindeki ve s›ras›yla “noktaya
göre simetri”, “eksene göre simetri” ve “düzleme göre simetri”
ad›yla an›lan durumu. Kendisine göre simetri tan›mlanm›fl olan
nokta, do¤ru ve düzlem; s›ras›yla, “simetri merkezi”, “simetri
ekseni” ve “simetri düzlemi”, simetriye konu olan noktalar da
“simetrik noktalar” ad›n› al›r. ‹ki noktan›n simetrik olmas› için,
bu noktalar›n simetri merkezi, simetri ekseni ya da simetri düz-
leminden eflit uzakl›kta olmas› ve kendilerini birlefltiren do¤ru
parças›n›n, noktaya göre simetride simetri merkezinden geçme-
si, eksene ve düzleme göre simetride de simetri eksenini ve si-
metri düzlemini dik olarak kesmesi gerekir. Simetri kavram›,
benzer biçimde, geometrik flekillere ve cisimlere de geniflletile-
bilir. Örne¤in bir kare, köflegenlerinin kesim noktas›na göre
(noktaya göre simetri), köflegenlerine ya da karfl›l›kl› kenarlar›-
n›n orta noktalar›n› birlefltiren do¤rulara göre (eksene göre si-
metri) simetriktir. Bir baflka deyiflle karenin 1 simetri merkezi ve
4 simetri ekseni vard›r. Bir dikdörtgenler prizmas›n›n da karfl›-
l›kl› yüzlerini ortalayan üç simetri düzlemi oldu¤u kolayca gös-
terilebilir. Simetri günlük yaflamda çokça karfl›lafl›lan ve en çok
mimarîde uygulama bulmufl bir kavramd›r.
S‹MGE,
belli bir insan toplulu¤unun uzlaflarak kendisine bel-
li bir anlam verdi¤i iflaret; bir fleyi gösteren, bir anlam›, bir dü-
flünceyi görünebilir k›lan iflaret; görülmez bir gerçekli¤i canlan-
d›ran imge ya da nesne, sembol. Edebî anlat›mda bir duygu ya
da düflünceyi, bir anlam› bir alg› ya da izlenimi belirgin k›lmak,
somutlamak amac›yla onunla özdefllefltirilen varl›k ya da nesne-
ler birer simgedirler. Simgeye dayanan anlat›m dolayl› bir anla-
t›md›r. Çeflitli bilim dallar›nda da belirli kavramlar ve k›saltma-
lar simgelerle gösterilir. Örne¤in elementler, adlar›n›n ilk harf-
leriyle (oksijen O, helyum He vb.). kavramlar da yine çeflitli
harflerle (örne¤in bas›nç P, voltaj V vb.) gösterilir.
S‹MYA,
de¤ersiz madenleri alt›n ve gümüfle çevirmeyi amaç
edinmifl, eskiça¤lar›n bilim d›fl› kimyas›na verilen ad. Simyan›n
bir baflka amac› da bütün hastal›klara iyi gelebilecek, ölümsüz-
lü¤ü sa¤layacak hayat iksirinin ve filozof tafl›n›n bulunmas›yd›.
Harflerin, iflaretlerin, simgelerin gizli, Tanr›sal güçlere sahip ol-
du¤una inanan simyac›lar, bu s›rra sahip olanlar›n bak›r, kalay,
kurflun gibi az de¤erli madenleri alt›n, gümüfl gibi de¤erli ma-
denlere çevirebilece¤ine inan›rlard›. Simyan›n kesin olarak ne
zaman do¤du¤u bilinmemektedir. Ancak Eski M›s›r’da, Çin’de,
Yunanistan’da simya ile ilgili çal›flmalar oldu¤u bilinmektedir.
Simya zamanla bir büyü ve sihir bilgisi hâline gelmifl, bu konu
üzerinde pek çok kitap yaz›lm›flt›r. ‹slâm dininde simya bilgisi
kimi tarikatlar› etkilemifltir. Her say›n›n bir harfe uygun düfltü¤ü
inanc›ndan kaynaklanan ebced hesab› bile simya u¤rafl›lar›ndan
ç›km›flt›r. Hatta simya sayesinde kimi maddelerin insan vücudu
üzerinde nas›l etki yapt›¤› bulunmufl, ilkel de olsa kimi hastal›k-
lara iyi gelen ilâçlar gelifltirilmifltir. Simya ile u¤raflanlar aras›n-
da Newton, R. Boyle, Leibniz gibi tan›nm›fl kimseler de vard›r.
S‹NAN, Mimar
→
M‹MAR S‹NAN
S‹NANO⁄LU, Oktay
(1935 Ankara), kuramsal kimyac›.
Kimya ö¤renimini Kaliforniya Üniversitesi’nde yapt›, 1959’da
doçent, bir y›l sonra Yale Üniversitesi’nde yard›mc› kimya pro-
fesörü oldu. Türkiye’de Orta Do¤u Teknik Üniversitesi’nde bir
y›ll›k konuk profesörlük yapt›ktan sonra Yale Üniversitesi’ne
döndü (1963). 1966’da TÜB‹TAK Bilim Ödülü’nü, 1973 Alexan-
der von Humbolt Ödülü’nü, 1978 Sedat Simavi Vakf› Ödülü’nü
ald›. Orta Do¤u Teknik Üniversitesi’nde Teorik Kimya Bölü-
mü’nü kurdu. Buradaki befl y›ll›k çal›flmadan sonra 1973’te ‹s-
tanbul Bo¤aziçi Üniversitesi dan›flman profesörlü¤üne getirildi.
Amerika Bilim ve Sanat Akademisi’ne seçilen ilk Türk bilim ada-
m›d›r. Bilimsel makaleleri d›fl›nda, Türk Dil Kurumu için haz›r-
lad›¤› bir de “Fiziksel Kimya Terimleri Sözlü¤ü” (1978) vard›r.
Yale Üniversitesi’nde ö¤retim üyeli¤i yapt›. Bafll›ca Yap›tlar›:
"Bye Bye Türkçe" (2000), "Büyük Uyan›fl" (2002), "Hedef Türki-
ye" (2002), "Ne Yapmal›?" (2003).
S‹NCAP,
sincapgillerden, kocaman kuyruklu, kürkü be¤eni-
len, küçük, çevik, kemirgen memeliler. Arka ayaklar› s›çramaya
elverifllidir. Birçok türü vard›r. Genellikle a¤açlarda yaflar,
meyve ve tohumlarla beslenirler. Kufl yumurtas› da yerler. K›fl-
l›k yiyecekleri depo ederler. En bilinen ve Türkiye’de de bulu-
nan› adi sincapt›r
(Sciurus vulgaris).
Boyu 20, kuyru¤u
20 cm., s›rt› k›rm›z›-külrengi ya da k›rç›ll›, karn› beyaz›ms›d›r.
Kuzey Avrupa ve Bat› Sibirya’da yaflayan bir çeflidinin kürkü
gümüfl renginde ve çok de¤erlidir. Di¤er türler, Hindistan’da
yaflayan büyük sincap
(S. indicus),
Kanada’da yaflayan
Amerika sincab›
(S. carolinensis),
Do¤u Avrupa ve Bat›
Asya’da bozk›rlarda yaflayan tarla sincab›
(Citellus citel-
lus),
Do¤u Avrupa ve Sibirya ormanlar›nda yaflayan uçarsin-
cap
(Sciuropterus russicus)
vb.dir.
