TELEKS
619
k›nlar›na kadar yukar› 盤›r›yla il topraklar› içinde akar. Bu yöre,
yer flekilleri bak›m›ndan sade bir görünüfltedir. Ergene ve ona
kar›flan birçok küçük sular, genifl tabanl›, yayvan ve yat›k ya-
maçlar›yla “dalgal›” bir topografya yarat›r. Bu sadelik il toprak-
lar›n›n güneybat›s›nda bozulur ve yöre da¤l›k bir arazi hâline ge-
lir. Bu yörenin önemli engebeleri Saros Körfezi’nin kuzey k›y›la-
r›ndan, do¤uya uzanan Koru Da¤lar›’n›n, Keflan-Malkara aras›n-
da kalan do¤u uzant›s› (en yüksek yeri 676 m.) ve ilin güneyba-
t› k›y›lar› ard›nda yükselen Ganos Da¤lar›’d›r (en yüksek yeri 924
m.). ‹klim bak›m›ndan Marmara k›y›lar›yla ilin iç kesimleri ara-
s›nda, çok k›sa olan uzakl›¤a karfl›n hissedilir bir fark vard›r. Ör-
ne¤in k›y›da Tekirda¤’da en so¤uk ve en s›cak aylar›n ortalama-
lar› 4,3º ve 23,5º C; y›ll›k ya¤›fl tutar› 586 mm. oldu¤u hâlde ay-
n› de¤erler Çorlu’da 2,8º ve 22,4º C ve 559 mm.dir. Donlu gün
say›s› Tekirda¤’da 5,2, Çorlu’da 9,2’dir. Böylece, s›cakl›k rejimi,
içe do¤ru az da olsa karasall›¤a kayar. Orman azd›r; egemen bit-
kisel örtü, içte daha çok bozk›r, k›y›larda Akdeniz k›y›lar›n› hat›r-
latan makimsi topluluklard›r. Tekirda¤ ilinin yüzölçümü 6.128
km
2
’dir. ‹lin 1990’daki toplam nüfusu 468.842’dir. 1929’dan be-
ri il merkezi olan Tekirda¤’›n nüfusu 117.455’tir. Tekirda¤, sana-
yide ileri gitmifl bir il de¤ildir. Sanayi kurulufllar›n›n bafll›calar›,
bitkisel ya¤ fabrikalar› (ayçiçe¤i), içki (fiarköy ve Tekirda¤ flarap
fabrikalar›), kereste, un, deterjan, sabun, yem, bal›k konservesi
fabrika ve atölyeleridir. Yeralt› kaynaklar› içinde linyit nispeten
önemlidir ve birkaç yerde iflletilir. Trakya’n›n öteki illerinde de
oldu¤u gibi, ekonomi büyük ölçüde tar›m ve hayvanc›l›¤a daya-
n›r. Tar›msal üretimde tah›llar, ayçiçe¤i ve flekerpancar› baflta
gelir. Di¤er toprak ürünlerinin üretimi azd›r. Toplam meyve üre-
timinin büyük bir bölümünü üzüm oluflturur. Tekirda¤, karayol-
lar› a¤› bak›m›ndan çok avantajl› bir ildir. Bütün ilçelerine, kom-
flu illere düzgün floselerle ba¤l›d›r. Bu yollar içinde en önemli-
si, ‹stanbul’dan gelerek Tekirda¤-Malkara-Keflan üzerinden ‹p-
sala yak›n›nda Yunan s›n›r›na ulaflan uluslararas› yoldur. Bu flo-
se, Keflan’da ayr›lan baflka bir yolla Gelibolu ve Eceabat’a iner ve
bu iki limanda, arabavapuru ba¤lant›lar›yla Güney Marmara ve
Ege yollar›na ba¤lan›r. Böylece, Çanakkale yönünden gelen yük
ve yolcu trafi¤inin bir bölümü ‹stanbul’a Tekirda¤ üzerinden ula-
fl›r. ‹l merkezi, 24 km. kuzeyindeki Muratl› ilçe merkezinde, ‹s-
tanbul-Edirne-Avrupa demiryolundan da yararlan›r.
TEKKE,
bir tarikata ba¤l› olanlar›n, dervifllerin topland›klar›,
zikrettikleri; tarikat›n gereklerini yerine getirdikleri yap› ve ekle-
ri. Farsçada anlam› “dayanmak, dayanacak yer”dir. Anadolu’nun
Türkleflme sürecinde 13. yüzy›ldan bafllayarak tarikatlar›n ku-
rumlaflmas› tekkeler biçiminde örgütlenmeyle gerçekleflti. Bu
yap›lar, toplumun dinî manevî gereksinimlerini karfl›lamakla
kalmad›, toplumsal, kültürel bir dayan›flma kuruluflu ifllevini de
gördüler. Tekkelerdeki müzikli, raksl› ayinler, sohbetlerde oku-
nan ilâhiler, nefesler, gerek müzikte, gerekse edebiyatta temel-
de tasavvufla beslenen, çeflitli tarikatlar›n ilkelerinin yön verdi-
¤i ak›mlar›n oluflmas›na yol açt›.
TEKKE EDEB‹YATI
→
ZÜMRE-TAR‹KAT EDEB‹YATI
TEKNOLOJ‹,
içerik bak›m›ndan farkl›l›k gösteren birçok bi-
lim alan›nda, uygulamaya iliflkin yöntem ve seçenekleri belirt-
mekte kullan›lan terim. Genel olarak belirli bir ifllevin yerine ge-
tirilmesinde gerekli olan ifl süreçlerinin bütünü için de kullan›-
l›r. Dar anlamda, teknoloji, teknik ürünler üretmek için ham-
maddelerin elde ediliflini ve iflleniflini inceleyen bilimdir. Tek-
noloji sözcü¤ü, tek bir mühendislik alan›ndaki ya da bir imalat
sürecindeki veya genel olarak her alandaki teknik mekanizmalar
ile belli bir araflt›rma alan›n›n (örne¤in uzay teknolojisi) tüm
kapsam›n› belirtmekte de kullan›l›r. Teknoloji, bir malzemenin
ya da bir ifl parças›n›n üretilmesi için gerekli süreçlerin (ifl alet-
leri, çal›flma araçlar› ve ifl organizasyonu da dahil) tümünü kap-
sayan tek bir teknolojik süreç anlam›na da gelir. 1960’l› y›llar-
dan itibaren, bu sözcük, daha genifl kapsaml› olarak üretim sü-
reçlerinin bilimi anlam›nda kullan›lmaktad›r.
TELEFON,
elektrik arac›l›¤›yla ses iletimine ve iletilen sesin
yeniden oluflturulmas›na yarayan ayg›t. Boru, megafon ve telg-
raf, telefondan önceki ilk ad›mlar oldu. Çal›flma ilkesi 40 y›l ön-
cesinden bilinmekle birlikte, telefon, Alexander Graham Bell ta-
raf›ndan ancak 1876’da bulundu. Bell’in telefonu, titreflen bir di-
yaframa ba¤l› bir demir parças›n›n bir bobinde oluflturdu¤u in-
düksiyon ak›m›yla çal›fl›yor, sesi alan merkezde de ayn› ayg›t
ters yönde çal›flarak ses oluflturuyordu. Günümüzde de telefon
al›c›lar› benzer biçimde çal›fl›r. Ses kayna¤›nda daha duyarl› bir
sistemin kullan›lmas› gerekti¤i anlafl›l›nca 1878’de Thomas
Edison taraf›ndan bulunan karbonlu mikrofon kullan›lmaya bafl-
land›. Mikrofonla al›c› aras›nda aküyle beslenen bir do¤ru ak›m
devresi bulunur. ‹lk telefon flebekesi 1878’de ABD’nin New Ha-
ven kentinde döflendi ve k›sa sürede hem ABD’de hem de öteki
ülkelerde telefon yayg›nlaflt›. Yerüstü ve yeralt› kablolar›yla uzak
mesafeler aras›nda konuflma olana¤› sa¤land›. Devrenin toprak-
tan kapanmas› hâlinde meydana gelen “araya girme” olay›n›n
önlenmesi için kablolu devreler kullan›lmaya baflland›. Günü-
müzde uzak mesafeler aras›nda telefon ba¤lant›s› mikrodalga ve
radyolinklerin yan› s›ra haberleflme uydular› arac›l›¤›yla da ku-
rulmaktad›r. Televizyon sistemiyle eklemlenen telefonlarla ko-
nuflmac›lar birbirlerini görme olana¤›na da kavuflmufltur. Bak›r
tel yerine optik tellerle flebekenin konuflma kapisitesi 500 kat
art›r›labildi¤inden kimi ülkelerde optik telli flebekeye geçilmek-
tedir. Türkiye’de ilk telefon ‹stanbul’da (1908), otomatik santral-
l› ilk telefon sistemi de Ankara’da (1926) kullan›lmaya baflland›.
1978’de kademeli olarak bafllat›lan yurt içi flehirleraras› otoma-
tik ba¤lant›n›n yan› s›ra, milletleraras› otomatik telefon ba¤lan-
t›s› da gerçeklefltirilmifltir. Son y›llarda ise uydu ba¤lant›l› cep
telefonu uygulamas› tüm ülkede yayg›nl›k kazanm›flt›r.
TELEKS,
telefon ya da telgraf hatlar› üzerinden çal›flan, bir
metnin uzaktaki bir al›c›ya yaz›l› olarak iletilmesini sa¤layan ha-
berleflme arac›. Teleksin al›c› ve verici sistemleri elektrikli dakti-
lo makinelerine benzer. Haber göndermek isteyen taraf, karfl› ta-
raftaki aboneyi aray›p bulduktan sonra göndermek istedi¤i ha-
beri daktilo yazar gibi telekse yazd›r›r. Makinenin klavyesindeki
her harf ayr› de¤erde elektrik ak›m› do¤urur. Bu ak›mlar telefon
ya da telgraf hatlar›ndan iletilerek karfl› taraftaki makinenin al›c›
k›sm›nda yeniden harflere dönüflür. Böylece bir haberi an›nda
karfl› tarafa iletmek ve telefonda oldu¤u gibi hemen cevab› almak
