1928’de yeni alfabe resmen yürürlü¤e girdi. 12 Nisan 1931’de
Türk Tarihi Tetkik Cemiyeti’ni (sonradan Türk Tarih Kurumu,
bugün Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu’nun ba¤l› ku-
rulufludur) kurdu. 4 May›s 1931’de üçüncü kez cumhurbaflkan›
seçilen Mustafa Kemal, Türkçenin özlefltirilmesi, dilbilgisinin
ve sözlü¤ünün haz›rlanmas› ifli için 12 Temmuz 1932’de de
Türk Dili Tetkik Cemiyeti’ni (sonradan Türk Dil Kurumu, bugün
Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu’nun ba¤l› kuruluflu-
dur) kurdu. 26 Haziran 1934’te ç›kar›lan bir yasayla her Türk’ün
kendine uygun bir soyad› almakla yükümlü k›l›nmas›ndan bir
süre sonra TBMM, yine bir yasayla Mustafa Kemal’e “Atatürk”
soyad›n› verdi. 1 Mart 1935’te beflinci kez cumhurbaflkan› seçi-
len Atatürk, Ankara Antlaflmas› ile (1921) Frans›zlara b›rak›lmak
zorunda kal›nan Hatay’›n yeniden Türkiye s›n›rlar› içersine al›n-
mas› için çaba gösterdi. Ancak sa¤l›¤› da günden güne kötüye
gidiyordu. 20 May›s 1938’de Hatay sorunuyla ilgili olarak Mer-
sin ve çevresindeki askerî birlikleri denetledi. ‹stanbul’a gitti; 1
Kas›m 1938’deki TBMM’nin aç›l›fl›na hastal›¤› dolay›s›yla kat›la-
mad›. 10 Kas›m 1938’de Dolmabahçe Saray›’nda saat 09.05’te
öldü. Naafl› 20 Kas›m günü törenle Dolmabahçe’den Saraybur-
nu’na getirildi, buradan da Zafer torpidosuyla Yavuz z›rhl›s›na
tafl›nd›, Yavuz z›rhl›s›yla Gölcük’e, oradan da trenle Ankara’ya
götürüldü. Ankara Etnografya Müzesi’nde haz›rlanan geçici kab-
re yerlefltirildi. Burada 15 y›l kalan naafl›, 10 Kas›m 1953’te ye-
ni yap›lan An›tkabir’de topra¤a verildi.
ATATÜRK BARAJI VE H‹DROELEKTR‹K
SANTRALI,
“Güneydo¤u Anadolu Projesi” (GAP) kapsa-
m›nda ele al›nan “Afla¤› F›rat Projesi”nin en önemli tesisi. Ur-
fa’da, F›rat nehri üzerinde infla edildi. Baraj›n derivasyon tünel-
lerinin yap›m› 1985’te tamamlanm›flt›r. Ana tesisin inflaat›,
1992’de tüm üniteleriyle çal›flmaya haz›r hâle geldi. Toprak-ka-
ya dolgu tipinde yap›lan baraj›n su toplama hacmi 48,7 milyar
m 3 , göl alan› 817 km 2 ’dir. Barajdan 870.000 hektar alan›n su-
lanmas›nda yararlan›lacakt›r. Baraj›n a¤z›nda yap›lan hidro-
elektrik santral›n›n üretim kapasitesi ise 8.9 milyar kilowatsaat-
tir. Atatürk Baraj› ve Hidroelektrik Santral›, Türkiye’nin en büyük
tesisi olup dünyan›n say›l› barajlar› aras›nda yer almaktad›r. Ay-
r›ca tesisten üretilecek elektrikle Türkiye, toplam üretiminin üç-
te biri kadar ek enerji sa¤lanacakt›r. Bunun yan› s›ra sulanacak
alanlarda tar›m ürünlerinde çeflitlenme ve çift ürün al›nmas› gi-
bi katk›larla bölgedeki tar›msal üretim kazanc›n›n 6 kat›na ç›ka-
ca¤› düflünülmektedir.
ATATÜRK HAVAL‹MANI,
‹stanbul’da hava ulafl›m›n›n
yap›ld›¤› alan. 1944 y›l›nda, Chicago’da imzalanan Sivil Havac›-
l›k Antlaflmas› gere¤ince, uluslararas› bir liman durumuna geti-
rilmesi kararlaflt›r›ld›. Buna uygun proje 1947 y›l›nda haz›rland›
ve 1949 y›l›nda, Bay›nd›rl›k Bakanl›¤› taraf›ndan yap›m›na bafl-
land›. ‹flletmeye aç›lmas› ise 1953 y›l›nda gerçekleflti. Gün geç-
tikçe artan gereksinimi karfl›lamak üzere çeflitli de¤iflikliklere
u¤rad› ve jet uçaklar›n›n inifl-kalk›fl› için uçufl pisti 1979’da ge-
niflletildi. 1976’da yeni kontrol kulesi ve ›fl›kland›rma düzeni
hizmete girdi. Eskiden Yeflilköy Havaliman› olan liman›n ad›
1985’te Atatürk Havaliman› olarak de¤ifltirilmifltir. 1997’de
uluslararas› tarifeli ve tarifesiz d›fl hat seferleri ile iç hat seferle-
rine aç›k olan liman›n y›ll›k uçak trafi¤i kapasitesi 185.055 inifl-
kalk›fla, yolcu trafi¤i kapasitesi de 14.607.897 kifliye ulaflm›flt›r.
1985’te tamamlanan ilk terminal binas›na 9 uçak do¤rudan ya-
naflabilmekte, 16 uçak aç›kta park edebilmekteyken Ocak
2000’de, y›lda 14 milyon yolcuya hizmet verebilecek kapsitede-
ki yeni D›flhatlar Terminali aç›ld›. Yeni terminalin yaklafl›k 7 bin
araç kapasiteli otopark› da hizmete girdi. Toplam 186 bin m 2 ’lik
bir alanda kurulan terminalin gelifl ve gidifl katlar›nda 32’fler
adet pasaport kontrol bankosu bulunuyor.
ATAY, Falih R›fk›
(1894 ‹s-
tanbul-1971 ‹stanbul), yazar. Ö¤re-
nimini Mercan ‹dadisi ve Darülfü-
nun’da tamamlad›. Bir süre Sadaret
Kalemi’nde kâtiplik ve Dahiliye Ne-
zareti’nde Talat Pafla’n›n hususi ka-
lem memurlu¤unda bulundu
(1912-1913). I. Dünya Savafl›’nda
4. Ordu Kumandan› Cemal Pafla’n›n
özel iste¤i üzerine yedek subay ta-
limgâh›ndan Suriye’deki karargâh›-
na hususi kâtip olarak al›nd› (1914). Bu cephedeki bozgundan
sonra savafl›n son y›l›nda Cemal Pafla’n›n Bahriye naz›rl›¤›na
getirilmesi üzerine, hususi kalem müdürlü¤üne atand› (1918).
Bir süre de Heybeliada Çarkç› Mektebi’nde Türkçe ö¤retmenli¤i
yapt›. Necmettin Sadak’la birlikte kurdu¤u Akflam gazetesinde
(20 Eylül 1918), Millî Kurtulufl Savafl›’n› destekleyen yaz›lar ya-
y›mlad›. Daha sonra Ankara’ya geçti. Hâkimiyet-i Milliye gaze-
tesinde baflyazarl›k görevine getirildi. Bolu’dan milletvekili se-
çilerek (1923) parlamentoya girdi. Tek parti döneminde
CHP’nin organ› Ulus gazetesinde baflyazarl›k yapt›. Ankara’dan
milletvekili seçildi (1923-1950). Bir süre Yeni ‹stanbul gazete-
sinde yazd›ktan sonra Bedii Faik’le birlikte kurdu¤u Dünya ga-
zetesinde baflyazarl›k yapt› (1952-1971). ‹lk gençlikleri II. Mefl-
rutiyet y›llar›na rastlayan ço¤u yazar gibi, edebiyat ve politika
iliflkilerinin iç içe göründü¤ü, eski ile yeninin amans›z savafllar
içinde bulundu¤u bir sorunlar döneminde yetiflmiflti. Falih R›f-
k› ve kufla¤›, bu kargafla içinde hürriyetçili¤i, Enver Pafla’n›n ar-
kas›ndan gitmek, vatanseverli¤i Alman generallerinin emrine
girmekten baflka ufuklarda arama gücünü, Mustafa Kemal Pa-
fla’y› tan›d›ktan sonra buldular. Tarih, gelenek ve kurumlar›yla
birlikte çökme süreci tamamlanmakta olan imparatorlu¤un ya-
p›s›ndaki 50-60 y›ll›k çat›flmada do¤an güçlere yeni bak›fl aç›la-
r› kazand›rd›. Falih R›fk› da geliflen güçlerin parlak isimlerinden
biri olarak genç yaflta genifl ün yapt›. 19 yafl›nda Tanin gazete-
sinin yaz› kadrosuna girmifl, 24 yafl›nda Akflam gazetesinin ku-
rucular› aras›na kat›lm›flt›. Önce ‹ttihat ve Terakki liderlerinin,
sonra Mustafa Kemal Pafla’n›n yak›nlar› aras›nda bulunmakla,
tarihimizin en hareketli iki döneminde olaylar› çok yak›ndan iz-
leme olana¤› kazand›. Liderlerin kifliliklerini, gözledi¤i olaylar›
edebiyattan gelmifl bir kalemin renklili¤i içinde yans›tmas›n› bi-
liyor, iflledi¤i konulara genifl aç›lardan bakma yetkinli¤iyle e¤i-
lirken yal›n, de¤iflik, anlafl›l›r bir dil kurmay› da baflar›yordu.
ATATÜRK BARAJI VE H‹DROELEKTR‹K SANTRALI
62
