VASCO DA GAMA
648
Richter ölçe¤ine göre fliddeti 6,5 olan depremde 2.394 kifli ya-
flam›n› yitirdi, 1.483 kifli yaraland›.
VASCO DA GAMA
→
GAMA, Vasco da
VAfiAK,
kedigillerden, etçil memeli
(Lynx lynx).
Avrupa
ve Asya’da da¤larda yaflar. Uzunlu¤u 100, kuyru¤u 15 cm.dir.
Kulaklar›n›n ucunda sert k›llardan bir püskül bulunur. Postu k›-
z›l›ms› gri üstüne koyu renk lekeli, diflleri ve t›rnaklar› çok kes-
kindir. Çok çeviktir; h›zl› koflar, iyi t›rman›r. Çok y›rt›c›d›r. Kara-
ca, koyun, tavflan vb. memelilerle beslenir. Kürkü de¤erlidir. Ay-
n› cinsten olan Kuzey Amerika vafla¤›
(L. canadensis)
ve
‹spanya vafla¤›n›n
(L. pardina)
kürkleri daha çok tutulur.
VATAN VE HÜRR‹YET CEM‹YET‹,
Mustafa Kemal’in
fiam’da kurdu¤u gizli dernek (1906). Mustafa Kemal, Harp Aka-
demisi’ni bitirdikten sonra yüzbafl› rütbesiyle fiam’a gönderildi.
II. Abdülhamit’in bask›c› yönetimini devirmek amac›yla baz› ar-
kadafllar› ile Vatan ve Hürriyet Cemiyeti’ni kurdu. Yafa, Beyrut ve
Kudüs’te cemiyetin birer flubesi aç›ld›. Cemiyet, ‹kinci Meflruti-
yet’in ilân› s›ras›nda ‹ttihat ve Terakki Cemiyeti ile birleflti.
VAT‹KAN
(‹t.: Stato della Citta del Vaticano, Fr.: Etat de la Ci-
té du Vatican, ‹ng.: State of Vatican City), Roma kenti içinde pa-
pan›n baflkanl›¤› alt›nda özerk devlet. 1929 y›l›nda Papal›k ve ‹tal-
ya aras›nda imzalanan Lateran Pakt› ile kuruldu. Yüzölçümü 0,44
km
2
, nüfusu 455 kadard›r. Tiber Irma¤›’n›n sa¤ k›y›s›nda ve Ro-
ma’n›n kuzeyinde bir tepe üzerindedir. San Pietro Kilisesi ve Ala-
n›, Papal›k Saray›, müze, kütüphane, üniversite, demiryolu istas-
yonu, parklar ve yard›mc› yap›lardan oluflur. Papa, bir kardinal
baflkanl›¤›ndaki konsey ve yard›mc› görevlilerle devleti yönetir.
VAZEL‹N,
petrolün dam›tma art›¤› olarak ele geçen, kaynama
noktas› yüksek hidrokarbonlardan oluflan, macun k›vam›nda,
beyaz›mt›rak ya da sar›ms› madde. ‹lâç, kozmetik ve ya¤lama ya-
¤› yap›m›nda kullan›l›r.
VEBA,
ço¤u zaman salg›n hâline dönüflen, ölüm oran› yük-
sek, bulafl›c› ve ateflli bir hastal›k. Etmeni farelerde bulunan ve
pireler arac›l›¤›yla insanlara geçen bir basildir
(Pasteurella
pastis).
Do¤u ülkelerine özgü bir hastal›k olan veba, burala-
ra giden gemiler arac›l›¤›yla Avrupa’ya tafl›nm›fl ve geçen yüzy›l-
larda çok büyük salg›nlara neden olmufltur. Al›nan s›k› sa¤l›k ve
temizlik önlemleriyle, son y›llarda büyük ölçüde s›n›rlanm›fl bir
hastal›kt›r. Veba çeflitli flekillerde kendini gösterir. Koltuk alt›n-
da, kas›kta ve boyunda bulunun lenf dü¤ümlerinin apse yapma-
s› ve fliflmesi, titreme ve yüksek ateflle beliren h›yarc›kl› veba,
hastal›¤›n en hafif fleklidir. Ancak yine de ölüm oran› %50’den
çok fazlad›r. 1-3 gün süren, hemen her zaman ölümle sonuçla-
nan akci¤er vebas› da yüksek atefl, öksürük, kanl› balgam, nefes
darl›¤› ve morarmayla bafllar. Birdenbire bafllayan ve çok k›sa
süren septisemi vebas› fliddetli sinirsel bozukluklar, kanamalar,
koma haliyle belirir ve birkaç saat içinde ölümle sonuçlanabilir.
Septisemi vebas›na kara veba da denir. Veba tedavisi, belirtile-
rin giderilmesinin yan›nda sürekli serum verilerek yap›l›r. Ayr›-
ca yüksek dozda sülfamitler ve streptomisin kullan›l›r. Hastal›¤›n
yay›lmas›n› önlemek için hastalar karantinaya al›nmal›, fareler
öldürülmeli ve veba görülen bölgelerde afl› kampanyalar› aç›l-
mal›d›r. Veba insanlardan baflka hayvanlarda da görülür. Baflta
tavuklar olmak üzere bütün kümes hayvanlar›n›n tutuldu¤u kufl
vebas›n›n ölüm oran› çok yüksektir. Buna karfl› afl›yla mücadele
edilir. Bundan baflka daha çok Asya ve Afrika’da görülen s›¤›r
vebas›, bütün dünyaya yay›lm›fl olan domuz vebas› da çok teh-
likeli hastal›klard›r. Hayvanlarda görülen vebalara karfl› da afl›-
lanma yoluyla korunulur. Ayr›ca hasta hayvanlar hemen öldürü-
lür ve hastal›k görülen bölge karantinaya al›n›r.
VEDA HACCI,
‹slâm dininin kurucusu Hz. Muhammet’in
ölümünden önce yapt›¤› son hac. Hz. Muhammet, 22 fiubat
632’de hac niyetiyle Medine’den ç›kt›. Bu hac s›ras›nda okudu-
¤u hutbede “Belki bu y›ldan sonra burada sizinle bir daha bulu-
flamam” sözleri bulundu¤u için bu hac “Veda Hacc›” olarak ad-
land›r›l›r. Hz. Muhammet, hacc› yerine getirdikten sonra 15 Mart
632’de Medine’ye döndü ve ayn› y›l içinde öldü.
VEL‹DEDEO⁄LU, H›fz› Veldet
(1904 ‹stanbul-1992
‹stanbul), yazar, düflün adam›. Babas›n›n yarg›ç ve ö¤retmen ol-
mas› nedeniyle ilk ve ortaö¤renim y›llar›n› de¤iflik yerlerde ge-
çirdikten sonra 1920’de, lise ö¤renimini yapt›¤› s›rada Ankara’ya
yerleflti. Ayn› y›l Türkiye Büyük Millet Meclisi’ne memur olarak
girdi. 1928’de Ankara Hukuk Mektebi’ni bitirdi. 1929-1933 y›l-
lar› aras›nda Neuchâtel ve Berlin hukuk fakültelerinde okudu,
1934’te Roma Hukuk Fakültesi Ceza Hukuku ve Yüksek ‹ktisat
Okulu’ndan diploma ald›ktan sonra Türkiye’ye döndü ve ‹stanbul
Hukuk Fakültesi Medenî Hukuk doçentli¤ine atand›. 1942’de
profesör, 1948’de ordinaryüs profesör oldu. 1946-1948 ve
1952-1953 y›llar›nda iki kez Hukuk Fakültesi Dekanl›¤› yapt›.
1973 y›l›nda emekliye ayr›ld›. 1942’den ölümüne de¤in Cumhu-
riyet gazetesinde çeflitli konularda makaleler yazan Velidedeo¤-
lu, 1959’da, sonradan yasalaflan Kat Mülkiyeti Yasas› tasla¤›n›
haz›rlad›. Ayr›ca Medenî Kanun ile Borçlar Kanunu ve Atatürk’ün
“Söylev”ini günümüz Türkçesine çevirerek yay›mlad›. Bafll›ca
yap›tlar›: “Hayat, Hukuk ve Cemiyet” (1944), “Bir Lise Ö¤renci-
sinin Millî Mücadele An›lar›” (1971), “Türkiye’de Üç Devir” (iki
cilt, 1972), “Sa¤s›z Solsuz Demokrasi” (1974), “Devirden Devi-
re” (iki cilt, 1974, 1975), “Ailenin Çilesi Boflanma” (1976), “‹n-
sanc› Yolcular” (1976), “An›lar›n ‹zinde” (1977), “‹lk Meclis,
Millî Mücadelede Anadolu” (1990).
VENEZUELA
(Fr. ve ‹ng.: Venezuela), Güney Amerika’n›n
kuzeyinde, Antil Denizi’ne ve küçük bir k›y›yla da Atlas Okyanu-
su’na aç›lan devlet. Kolombiya, Brezilya ve Guyana ile s›n›rl›d›r.
Yüzölçümü 912.050 km
2
, nüfusu 23.200.000 (1998), baflkenti
Caracas, öteki önemli kentleri Maracaibo, Valencia, Barquisi-
meto, Maracay, San Cristobal, Cumana, Ciudad Bolivar, resmî
dili ‹spanyolca, dini Katolik’tir. Nüfusun büyük bölümünü
(%65) melezler oluflturur; beyazlar›n oran› %25, zenciler %9 ve
yerliler %1’dir. Kuzeybat›dan güneybat›ya do¤ru, birbirinden
belirli flekilde farkl› üç bölgeye ayr›l›r: 1) Sierra de Perija ile And
Da¤lar›’n›n en kuzey uzant›s› olan Cordillera de Merida aras›nda
kalan havza. Petrolüyle tan›nan Maracaibo Gölü bu havzan›n or-
ta k›sm›n› kaplar; 2) Cordillera de Merida ile Guyan Platosu ara-
s›nda, bat›dan do¤uya aç›lan genifl Orenok Havzas› ve güneyin-
de Amazon Havzas›’n›n bir parças›; 3) Guyan Platosu. Bu bölge-
